Jakie znaczenie kryją dekoracje wielkanocne?

Już niedługo wykurzymy zimę z domów podczas wiosennych porządków i zaczniemy przygotowywać dekoracje świąteczne. W tym roku święta wielkanocne wypadają 16 i 17 kwietnia, więc jeszcze dużo czasu, jednak półki sklepowe powoli zaczynają się już zapełniać zielono-żółtymi motywami, kurczaczkami i zajączkami z porcelany. Przebieranie i wybieranie najróżniejszych ozdób, czy wynajdywanie najbardziej kuriozalnych cacuszek z taniego plastiku, daje mnóstwo frajdy, ale równie ciekawe okazuje się wytropienie znaczeń i pochodzenia poszczególnych świątecznych dekoracji.

fot. kolaż własny redakcji – zdjęcia figurek i koszyka z www.ravelo.pl

Zacznijmy od najprostszego – pisanki znajdziemy na każdym stole wielkanocnym. Pierwsze ozdobne jajka, które odnaleziono podczas wykopalisk, pochodzą z końca X wieku z okolic Ostrówka. Na skorupce rysowano roztopionym woskiem, a czerwoną barwę uzyskiwano dzięki łupinom cebuli lub ochry. Kiedyś oznaczały odradzającą się przyrodę, odczytywano je jako zalążek życia, tajemniczy przedmiot, z którego wyłania się żywa istota – wierzono, że przynosi szczęście. Kolor czerwony, na który je malowano, kojarzono z krwią, a krew łączono również z życiem. Dopiero później zaczęto ozdabiać jajka różnymi wzorkami, inspirowano się samą naturą. Dzisiaj pisanka jest jednym z najlepiej rozpoznawalnych symboli Wielkanocy i nawiązuje do Zmartwychwstania Pańskiego. Co ciekawe, dawniej jajko symbolizowało Stary (skorupka) i Nowy (żółtko) Testament jako Przymierze Boga z ludźmi.

for. pixabay.com

Co zaś z najbardziej znaną swoistą wielkanocną menażerią? Najsilniej związany z chrześcijańskim świętem jest cukrowy baranek. Wywodzi się jeszcze z tradycji żydowskiej – Żydzi składali go w ofierze podczas święta Paschy, czyli święta Przejścia, które obchodzone jest do dzisiaj na pamiątkę wyzwolenia z niewoli egipskiej. W tradycji chrześcijańskiej baranek symbolizuje Jezusa Chrystusa i jego ofiarę. Przez to, że wśród pierwszych chrześcijan ten związek był bardzo mocno zakorzeniony, nie znamy wizerunku Chrystusa – za każdym razem przedstawiano go właśnie w postaci baranka. W tradycji ludowej baranka wykonywano nie tylko z cukru, ale także z sera, marcepanu czy ciasta.

for. pixabay.com

Nowszymi dekoracjami świątecznymi, które zagoszczą na naszych stołach są kurczaczki i zajączki. Często mówi się, że nie mają one zakorzenionej tradycji, jednak być może dałoby się wyśledzić zwyczaje dotyczące tych uroczych towarzyszy wielkanocnego śniadania. Kurczątko ściśle związane jest z symboliką jajka. Jednym z najbardziej popularnych wiosennych tradycji – obchodzonym zaraz po dyngusie – było tzw. chodzenie z kurkiem, czyli kogutem przywiązanym do bogato przystrojonego wózka. Ptak – wcześniej nakarmiony ziarnem namoczonym w spirytusie – przeszywającym pianiem oznajmiał w sąsiedztwie przyjście wiosny. Z biegiem czasu na szczęście zastąpiono żywego koguta sztucznym.

ozdoby wielkanocne – fot. www.ravelo.pl

Zajączek ma natomiast symbolizować przyjście wiosny, odrodzenie przyrody i radość – wraz z nim natura budzi się do życia. Z tym uszastym symbolem związana jest tradycja przynoszenia przez zwierzę prezentów dzieciom. Przywędrowała ona do Polski z Niemiec. Szczególnie ważny jest ten zwyczaj na Śląsku i w Wielkopolsce. Zajączek w pierwszy dzień Świąt Wielkanocnych wędruje sobie z koszyczkiem od domu do domu i rozdaje najmłodszym drobne upominki lub słodycze, które znajdowane są przez dzieci we wcześniej przygotowanych gniazdach wykonanych ze słomy lub serwetki pociętej w paski.

for. pixabay.com

Z tym zwyczajem wiąże się także zwyczaj szukania czekoladowych jajek Wielkanocnych. Tradycja pochodzi z Francji i Szwajcarii, w Polsce jest raczej rzadko praktykowana. Niewykluczone, że z powodu tendencji takich pyszności do szybkiego znikania ze stołów…