Zespół stopy cukrzycowej – Jak leczyć? Jak zapobiegać?

Zespół stopy cukrzycowej dotyka od 15% do 25% chorych na cukrzycę. Jest to  jedno z najgroźniejszych powikłań tej choroby tylu 1 i 2. Jego następstwem może być nawet amputacja kończyny. Dowiedz się czym jest to schorzenie, jakie są jego objawy, jak zapobiegać i jak je leczyć.

Zespół stopy cukrzycowej – Jak się objawia?

Pierwszym objawem jest sucha, łuszcząca się skóra stóp. Pojawiają się pęknięcia, które trudno się goją. Noga staje się coraz bardziej sina. Każde, nawet najdrobniejsze skaleczenie, może doprowadzić do owrzodzenia i martwicy.

Zespół stopy cukrzycowej to zniszczenie tkanek głębokich stopy (skóry, tkanki podskórnej, ewentualnie kości) spowodowane uszkodzeniem nerwów obwodowych lub naczyń krwionośnych stopy. Nasilenie schorzenia może być różne.

A dlaczego ta choroba tak nierozerwalnie wiąże się z cukrzycą? Otóż utrzymująca się przez dłuższy czas hiperglikemia (podwyższone stężenie glukozy we krwi), prowadzi do  uszkodzenia nerwów i tętnic. Nerwy tracą zdolność przewodzenia bodźców czuciowych, a naczynia krwionośne stają się mniej elastyczne, mają tendencję do zrastania, następuje też nasilenie miażdżycy. Zwiększa się także podatność naczyń krwionośnych na choroby układu sercowo-naczyniowego. Kiedy dochodzi do pogorszenia ukrwienia kończyn lub osłabienia włókien nerwowych, mamy do czynienia właśnie z zespołem stopy cukrzycowej.

Istnieją dwie odmiany tej choroby. Jedną z nich jest neuropatyczny zespół stopy cukrzycowej, którego przyczyną jest uszkodzenie nerwów obwodowych. Objawia się pogorszeniem czucia w stopie, czyli słabszym odczuwaniem bólu spowodowanego przez czynniki zewnętrzne. Jednocześnie wewnątrz kończyny odczuwa się pieczenie, mrowienie i palenie. Postępujące osłabienie mięśni i kości powoduje coraz liczniejsze deformacje i martwice kończyny.

Natomiast drugą z nich jest niedokrwienny zespół stopy cukrzycowej. Powstaje, kiedy dochodzi do pogorszenia ukrwienia w stopie. Słabiej ukrwione tkanki obumierają – tworzą się opuchlizny, pęknięcia, skrzepy, wrzody i martwice. Dochodzi do deformacji paznokci, a stopa sinieje.

Ostatecznie w obu odmianach choroby dochodzi do skrajnego wyniszczenia stopy – jest podatna na infekcje, chory ciągle odczuwa ból i ma problemy z chodzeniem.

Zespół stopy cukrzycowej – Jak leczyć? Jak zapobiegać?

Chorzy na cukrzycę, którzy wiedzą więcej – żyją dłużej – te słowa profesora Elliota Joslina są obecnie głównym mottem w trakcie codziennej praktyki lekarzy zajmujących się cukrzycą.

Niezwykle ważnym elementem leczenia stopy cukrzycowej jest dbałość o wyrównany poziom cukru we krwi. Pacjent powinien znajdować się pod ciągłą opieką interdyscyplinarnego zespołu lekarzy (internista, diabetolog, angiolog, chirurg naczyniowy, neurolog, ortopeda). Niezwykle istotne jest również odpowiednie dobranie obuwia oraz właściwa pielęgnacja stóp, wykonywana przez wyspecjalizowanych podologów i podiatrów

Stopy chorego na cukrzycę są niezwykle wrażliwe, mimo tzw. znieczulicy stóp, która tłumi naturalne sygnały ostrzegawcze. Chory powinien bacznie obserwować swoje nogi. Należy je chronić przed zimnem, przegrzaniem i skaleczeniami. Odciski i modzele powinny być fachowo usuwane, a paznokcie obcinane przez wyspecjalizowaną pedikiurzystkę (poinformowaną o tej chorobie). Po dokładnym umyciu stopy powinny być dokładnie osuszone. Absolutnie nie wolno ich moczyć. Zaleca się noszenie skarpetek bezuciskowych i indywidualnie dobranych butów ortopedycznych. Wszelkie niepokojące objawy pacjent powinien zgłosić swojemu lekarzowi prowadzącemu.

Jak zaznacza specjalista angiolog dr Adam Węgrzynowski z renomowanej poznańskiej kliniki Angiodiabetica: Leczenie stopy cukrzycowej jest złożone i długotrwałe. Podstawą jest regularne przyjmowanie leków utrzymujących prawidłowe stężenie cukru we krwi (insuliny lub leków doustnych). W przypadku neuropatycznej stopy cukrzycowej stosuje się dodatkowo odciążenie stopy. Wszelkie powstałe rany leczy się specjalnymi opatrunkami, w tym opatrunkami podciśnieniowymi.

W skrajnych przypadkach nieodzowna jest amputacja chorej kończyny.

Konsultacja merytoryczna: dr Adam Węgrzynowski