Jak zachować zdrową i piękną skórę – pisze dr A. Rymsza – dermatolog z wieloletnim stażem

Skóra pełni wiele funkcji niezbędnych do utrzymania integracji pomiędzy środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym. Jedną z najważniejszych jest rola inteligentnej bariery, z jednej strony zabezpieczającej przed utratą cennych składników (głównie wody), z drugiej chroniącej przed wpływem czynników zewnętrznych. Prawidłowe funkcjonowanie skóry jako fizjologicznej bariery oraz jej wygląd uwarunkowane są między innymi odpowiednim stopniem jej nawilżenia. Jest to możliwe dzięki warstwie rogowej naskórka, która charakteryzuje się specyficzną strukturą. Różne czynniki zewnątrz- i wewnątrzpochodne mogą zaburzać prawidłowy skład warstwy rogowej, a tym samym funkcje bariery naskórkowej. Mogą to być m. in.: detergenty, promieniowanie UV oraz wszelkie procesy chorobowe skóry: stany zapalne lub schorzenia ogólnoustrojowe.

fot. depositphotos

Strukturę warstwy rogowej skóry porównuje się do „ceglanego muru”, gdzie rolę „cegieł” pełnią keratynocyty, natomiast kompleksy lipidów odpowiadają „zaprawie murarskiej”. Cement międzykomórkowy nie stanowi jednolitej masy – składa się z ułożonych naprzemiennie warstw lipidów i wody nasyconej rozmaitymi związkami chemicznymi. Całość ma bardzo uporządkowaną, złożoną strukturę, dzięki czemu cement wykazuje bardzo dużą odporność na działanie rozmaitych czynników chemicznych i stanowi główny czynnik zapobiegający migracji wody ze skóry właściwej do powierzchni naskórka. Substancje tłuszczowe (lipidy) cementu międzykomórkowego należą do kilku grup, najważniejsze to ceramidy (sfingolipidy), sterole i wolne kwasy tłuszczowe. W prawidłowo zbudowanej warstwie rogowej związki te występują zawsze w określonych proporcjach. Zaburzenie tych proporcji może spowodować pogorszenie funkcjonowania bariery naskórkowej.

Mikrodermabrazja diamentowa – na czym polega i kiedy warto ją wykonać?

Do kluczowych substancji wpływających na czynność i wygląd skóry należą m. in.:

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe

Tylko częściowo występują w stanie wolnym, znaczna ich część wchodzi w skład ceramidów. Jedna z grup ceramidów (tzw. ceramid 1) powinna zawierać w swojej strukturze cząsteczkę kwasu linolenowego (omega-3) – w przypadkach zastąpienia go innymi kwasami, utrata wody przez naskórek ulega znacznemu przyspieszeniu, co powoduje wystąpienie objawów suchej skóry. Poza nieestetycznym wyglądem, suchą skórę charakteryzuje również zmniejszona naturalna odporność na szkodliwe czynniki zewnętrzne – trudniej goją się wszelkie rany i uszkodzenia, łatwiej też dochodzi do podrażnień i w konsekwencji do wystąpienia różnych chorób skóry. Zastosowanie zewnętrzne preparatów, w skład których wchodzi kwas linolenowy, między innymi olej rzepakowy, na bazie którego można przygotować domowe preparaty kosmetyczne, powoduje przywrócenie prawidłowej struktury cementu międzykomórkowego, a co za tym idzie lepsze nawilżenie skóry. Kosmetyczne stosowanie oleju rzepakowego ma duże znaczenie, ponadto często pomaga w przypadkach patologicznego przesuszania skóry towarzyszącego wielu dermatozom.

Kwasy omega-3 wykazują również korzystne działanie w przypadku zmian zapalnych indukowanych promieniowaniem UV. Wykazano, że mogą one znacznie redukować wydzielane pod wpływem działania ultrafioletu substancje prozapalne. Działają zatem ochronnie, zmniejszają skutki poparzeń słonecznych, aktywizują jednocześnie procesy naprawcze i łagodzą podrażnienia. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, są składnikami wielu preparatów do pielęgnacji oraz stosowanych w  leczeniu schorzeń skóry, przebiegających z nadmiernym wysuszeniem naskórka, a także olejów roślinnych, w tym oleju rzepakowego, który zawiera najwięcej kwasów omega-3 spośród popularnych olejów.

WITAMINA E (tokoferol)

Witamina E jest najsilniejszym rozpuszczalnym w tłuszczach antyoksydantem i pełni istotną rolę w ochronie skóry. Jest nazywana witaminą młodości. Dzięki powinowactwu do lipidów cementu międzykomórkowego łatwo wnika w skórę. Ma zdolność do wbudowywania się w struktury błony komórkowej i lipidów cementu międzykomórkowego, czyli jest obecna w punktach szczególnie narażonych na uszkodzenia. Dzięki specyficznej budowie witamina E może działać kosmetycznie podobnie jak ceramidy i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, uzupełniając braki w warstwach lipidowych cementu międzykomórkowego warstwy rogowej. Równocześnie pełnią istotne funkcje ochronne chroniąc przed utlenianiem między innymi kwas linolenowy pełniący szczególną rolę w budowie bariery naskórkowej. Efektem działania witaminy E jest zmniejszenie przeznaskórkowej utraty wody (pośrednie nawilżanie), poprawa elastyczności i miękkości naskórka a także, dzięki działaniu ochronnemu, utrudnienie przenikania przez warstwę rogową substancji potencjalnie drażniących. W żywych warstwach naskórka podstawową funkcją witaminy E jest ochrona błon komórkowych. Jej obecność w błonach komórkowych ogranicza uwalnianie mediatorów stanu zapalnego. Mechanizm ten odgrywa bardzo dużą rolę w kosmetykach plażowych – zastosowanie kosmetyków z witaminą E zarówno przed jak i po opalaniu pozwala na znaczne ograniczenie zmian rumieniowych powstających pod wpływem promieniowania UVB. Stwierdzono ponadto, że systematyczne stosowanie kosmetyków z witaminą E poprawia ukrwienie również skóry co skutkuje zmianą kolorytu i przyspieszeniem procesów metabolicznych i regeneracyjnych prowadzącym do ogólnej poprawy kondycji skóry. Warto podkreślić, że cennym źródłem witaminy E jest olej rzepakowy, który może odżywiać skórę nie tylko od zewnątrz, ale także od wewnątrz, kiedy dostarczamy go wraz z pożywieniem.

β-karoten (prowitamina A)

β-karoten jest dobrze znanym zmiataczem wolnych rodników. Spożywany w diecie β-karoten działa jako czynnik fotoochronny w skórze – ulega akumulacji i przeciwdziała wywołanym przez UVA uszkodzeniom skóry. Wiele badań potwierdza, że β-karoten chroni ludzką skórę przed powstawaniem, wywołanego przez promieniowanie UV,  rumienia. Z β-karotenu zawartego w pożywieniu powstaje w wątrobie witamina A, która odgrywa znaczącą rolę w metabolizmie komórek skóry. Cennym źródłem β-karotenu jest olej rzepakowy.

Witamina A

Nasz organizm wytwarza witaminę A z β-karotenu, który jest zawarty m. in. w oleju rzepakowym. Witamina A jest niezbędna do regeneracji komórek w warstwie podstawnej naskórka, poprawia strukturę warstwy rogowej, a tym samym wzmacnia funkcje obronne skóry i zapobiega wysuszeniu skóry (utracie wody), wygładza i uelastycznia skórę, likwiduje drobne zmarszczki, zmniejsza przebarwienia, pobudza aktywność i zwiększa liczbę fibroblastów oraz produkcję włókien kolagenowych.

Dr n. med. Aleksandra Rymsza, dermatolog ukończyła Wydział Lekarski Akademii Medycznej we Wrocławiu. Leczy choroby skóry od ponad 15 lat, a od 2006 roku zajmuje się także dermatologią estetyczną. Specjalizuje się w profilaktyce przeciwstarzeniowej i zaawansowanych technikach odmładzania skóry.