Wpływ wolnych rodników na organizm

Czy przyszło Ci do głowy jak dużą rolę odgrywają w Twoim życiu wolne rodniki ? Mają one wpływ na długość życia i wiele schorzeń cywilizacyjnych. Jednak można się przednimi obronić. Sprawdź w jaki sposób to zrobić.

Czym są wolne rodniki ?

Wolne rodniki to atomy, cząsteczki lub jony, które w otaczającej je chmurze elektronowej posiadają jeden niesparowany elektron. Wolne rodniki wykazują silne właściwości przyciągające (magnetyczne) co pozwala im wchodzić w szybkie i dynamiczne reakcje chemiczne. Celem działania wolnego rodnika jest szybkie oddanie bądź pozyskanie elektronu aby uzyskać parzystą liczbę elektronów na swej powłoce. Reakcje takie nazywamy reakcjami wolnorodnikowymi.

Wolny rodnik odbierając elektron innej cząsteczce powoduje, że ona sama staje się wolnym rodnikiem. Jeśli taki ciąg zdarzeń nie zostanie przerwany to mówimy o reakcji łańcuchowej. Zostaje on zatrzymany w momencie spotkania dwóch wolnych rodników, które posiadają na orbicie przeciwnie naładowane elektrony lub na skutek oddania elektronu przez antyoksydant.

Stres oksydacyjny

O stresie oksydacyjnym mówimy w momencie gdy występuje znaczna przewaga wolnych rodników nad antyoksydantami. Sytuacja ta zaburza równowagę w organizmie i prowadzi do reakcji utleniania. Aby to zobrazować posłużę się przykładem jakim jest jabłko. Przecięte na pół i pozostawione w otwartej przestrzeni po pewnym czasie zmienia swą barwę w brunatną. Dochodzi właśnie do reakcji utleniania gdzie owoc zostaje pozbawiony swej warstwy ochronnej w postaci skórki a kontakt z tlenem przyspiesza psucie jabłka. Przyczyną stresu oksydacyjnego jest znaczna ilość wytworzonych w małym czasie reaktywnych form tlenu w skrócie nazywanych RFT. Ok 2% wdychanego tlenu nie zostaje całkowicie przetworzona podczas procesów oddychania, staje się produktem ubocznym (wolnymi rodnikami). Drugim powodem jest niedobór antyoksydantów, a trzecim słabość enzymów w wytwarzaniu obronnych struktur. W codziennym życiu narażamy się na taki stan poprzez nadmierny wysiłek fizyczny, w stanach osłabienia organizmu (np. infekcje) lub naturalnie czyli z wiekiem (starzenie). Warto tu nadmienić, że wysiłek fizyczny produkujący najwięcej wolnych rodników jest w momencie wykonywania czynności sporadycznych, czyli sport uprawiany rekreacyjnie i systematycznie jest prawidłowy, natomiast sport wyczynowy od czasu do czasu powoduje zdecydowanie więcej szkód. Sądzi się, że osoby które mają siedzący tryb życia np. praca przed komputerem nie powinny uprawiać sportu tylko raz w tygodniu. Podsumowując zawodowy sportowiec jest mniej narażony na stres oksydacyjny od amatora uprawiającego tą samą dyscyplinę ale sporadycznie. Logicznie organizm nie jest przygotowany na taką sytuację gdyż zdarza się ona rzadko i w nie regularnych odstępach czasu.

Antyoksydanty

Inaczej nazywane przeciwutleniaczami czyli zapobiegają utlenianiu przez wolne rodniki. Jest on niezbędny w organizmie. Występuje w nim naturalnie w postaci glutationu. Jednak jego produkcja wraz z wiekiem spada, co też możemy zaobserwować u osób starszych gdy pojawiają się na ich skórze plamy nazywane plamami starczymi. Jest to właśnie wynik utleniania skóry. W młodszym organizmie widocznymi objawami braku ochrony (antyoksydantów) jest bardzo popularny cellulit czy rozstępy skórne. Osłabione włókna kolagenu powodują zanik tkanki skórnej co z kolei ma wpływ na szybkość gojenia się ran czy na pojawienie się zmarszczek.

Antyoksydanty w drugiej kolejności po produkcji przez organizm dostarczane są z  pożywieniem. Częsta mowa o odpowiednim zbilansowaniu diety ma tu głębokie uzasadnienie. Najwięcej antyoksydantów znajdziemy w owocach i warzywach a zwłaszcza w ich zewnętrznej powłoce (skórka) i pestkach. Rośliny produkują polifenole, które mają za zadanie chronić je przed chorobami i owadami. Uznaje się, że najwięcej polifenoli mają owoce silnie nasłonecznione o soczystej barwie. Barwa żółta to flawony (owoce cytrusowe), barwa granatowa to antocyjany (jagody), barwa zielona to chlorofil, a pomarańczowa to karotenoidy. Polifenole znajdziemy też w zielonej herbacie i czerwonym winie. Zwłaszcza badania oparte na piciu wina dobitnie udowodniły pozytywne działanie zawartych w nich polifenoli. Ponieważ grupa polifenoli, a także pochodnych to wciąż nieodkryta w pełni materia (obecnie sklasyfikowanych ok 8 tys. typów) ale wyróżniono kilka istotnych antyoksydantów tj. flawonoidy, antocyjany, garbniki czy procyjanidyny. Powszechnie wskazuje się słusznie, że dobrymi antyoksydantami są witaminy c i e (ważne aby stosować je razem), ale właśnie to procyjanidyna wykazuje 40 razy silniejsze działanie od witaminy e i 20 razy mocniejsze od witaminy c.

Skutki przegrania walki z wolnymi rodnikami.

Trudno tu wyróżnić ważne i ważniejsze, bo wszystkie cięższe schorzenia są dolegliwe, a nawet śmiertelne. Jest cała lista poważnych skutków od uszkodzenia DNA, nowotworów, przez choroby układu krążenia, miażdżycę, aż po uszkodzenie mózgu czy oczu. Z mniejszych można wymienić te zewnętrzne dotyczące skóry. Należy zaznaczyć, że można przynajmniej w małym stopniu zapobiec powyższym chorobom pilnując odpowiedniej diety, czasu snu i co bardzo istotne zdać sobie sprawę jak ważny jest relaks. Często podczas długiego narażenia na stres możemy poczuć namiastkę ilości wytworzonych wolnych rodników. Jeśli my odczuwamy ten stan na zewnątrz, to aż strach pomyśleć co dzieje się w nas w środku. Kończąc pozytywną informacją wysoce prawdopodobne staje się powiązanie wolnych rodników z długością życia. Wolne rodniki mają wpływ na szybkość starzenia organizmu, a co za tym idzie należy wypatrywać nowych odkryć związanych z antyoksydantami, a być może znacznie wydłużymy swoje życie.

Wioleta Dymon
Artykuł został przygotowany przez firmę SuperFlavon specjalizującą się w badaniach nad działaniem polifenoli takich jak antocyjany, flawonoidy, garbniki roślinne i procyjanidyny.