Uraz kolana – najczęstsza kontuzja narciarzy

Miłośnicy białego szaleństwa na stokach z niecierpliwością czekają na rozpoczęcie sezonu narciarskiego. Niestety ten nadchodzący czas jest też jednym z najgorętszych okresów dla ortopedów z powodu częstych dolegliwości stawów kolanowych. O tym jak je leczyć, jak rozpoznać uraz kolana mówi ekspert, dr Maciej Tabiszewski, specjalista ortopeda z Centrum Ortopedii i Rehabilitacji ENEL-SPORT.

Aby zdobywać stoki, a nie leżeć chorym w domu, potrzebny jest nie tylko odpowiedni sprzęt i zapał, ale przede wszystkim dobra kondycja fizyczna, regularne treningi i zdrowy rozsądek. „Z mojego doświadczenia wynika, że kontuzje kolan, których doświadczają narciarze, najczęściej przydarzają się dzieciom, początkującym i…, może tu zdziwię niektórych, mężczyznom w przedziale wiekowym 20-30 lat. Brawurowa jazda, szybkość i brak odpowiedniego zabezpieczenia – to główne przyczyny” – mówi dr Maciej Tabiszewski, specjalista ortopeda z Centrum Ortopedii i Rehabilitacji ENEL-SPORT.

 Kilka słów o samym stawie

Staw kolanowy, który łączy kość piszczelową z udową, jest zbudowany z powierzchni stawowych pokrytych chrząstką, łąkotek oraz wielu wspomagających jego stabilizację więzadeł, np.: więzadła krzyżowego przedniego i tylnego oraz więzadeł pobocznych. Łąkotki zapobiegają uderzaniu kości o siebie, stabilizują ich ruch względem siebie i są głównym amortyzatorem stawu. Więzadła krzyżowe stabilizują staw przede wszystkim w płaszczyźnie strzałkowej, czyli kontrolują kość piszczelową we właściwym położeniu względem kości udowej.

Kolano codziennie dźwiga wiele kilogramów, kilkakrotnie więcej niż nasza masa ciała. Podczas jazdy na nartach obciążenie wzrasta nawet 15-16 razy. „Najczęściej urazy na stoku powstają w momencie, gdy jedna noga odjeżdża, a w tym samym momencie następuje przysiad. Uszkodzeniu ulegają zazwyczaj więzadła poboczne. W groźniejszych sytuacjach także łąkotki, chrząstka i więzadła krzyżowe” – tłumaczy specjalista ortopeda. W ramach pierwszej pomocy należy unieruchomić nogę od kostki do pachwiny.

Uraz kolana – Sygnały ostrzegawcze

Jeśli po upadku na stoku:

• nie jest możliwe wyprostowanie w pełni nogi lub w inny sposób ograniczony jest zakres ruchu w stawie,
• można zauważyć widoczny obrzęk w okolicach stawu kolanowego,
• odczuwalny jest silny ból,
• w trakcie urazu wystąpił charakterystyczny trzask,

należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem ortopedą. W pierwszej kolejności przeprowadzi on wywiad i wykona badanie przedmiotowe, a następnie skieruje na odpowiednie badania dodatkowe, np. rentgen. „W celu potwierdzenia diagnozy stosuje się jeszcze USG, które pozwala ustalić wydolność więzadeł czy stwierdzić uszkodzenia innych wewnętrznych struktur stawu, oraz rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Na tej podstawie ortopeda będzie mógł zlokalizować źródło bólu” – mówi dr Maciej Tabiszewski.

Najczęstsze urazy kolana

Najczęściej występują uszkodzenia więzadeł pobocznych oraz więzadeł krzyżowych. Zdarza się, że kontuzje te nie wykluczają poruszania się. Jednak nie powinno się ich lekceważyć, nieleczone znacząco obniżają sprawność i ogromnie podnoszą ryzyko powstawania dalszych uszkodzeń lub zmian zwyrodnieniowych. Osoby aktywne fizycznie w szczególności powinny zadbać o więzadła, w przeciwnym razie nie będą w stanie powrócić do wcześniej uprawianych sportów.

W wyniku upadku na stoku może dojść również do uszkodzenia łąkotek. W takiej sytuacji często mamy do czynienia z blokadą kolana, tj. nie można go ani w pełni rozprostować, ani zgiąć. Pojawia się również wysięk, tzw. „woda w kolanie”. W przypadku takich objawów należy udać się do lekarza.

Zwichnięcie kolana, mimo że bardzo często się o nim słyszy, w rzeczywistości jest niezwykle rzadko występującą kontuzją. Jest to bardzo poważny uraz, w wyniku którego dochodzi do zerwania wielu więzadeł kolana, a może nawet dojść do uszkodzenia tętnicy podkolanowej i nerwów. Wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, najczęściej operacji.

Żeby uniknąć urazu…

Ryzyko kontuzji kolana można zmniejszyć. Przede wszystkim powinno się dbać o kondycję fizyczną. Ruch służy stawom, dostarcza im więcej składników odżywczych, dzięki którym pozostają one dłużej sprawne. Mocne mięśnie z kolei wspomagają ich działanie. Na przykład więzadło krzyżowe przednie współgra z mięśniami: dwugłowym, półścięgnistym, półbłoniastym i smukłym oraz czworogłowym. Nie tylko współdziałają z nim, ale również stanowią dla niego dobrą ochronę. Warto więc regularnie uprawiać sporty, dotyczy to zwłaszcza narciarzy. Dwa tygodnie czy miesiąc ostrych treningów przed wyjazdem w góry nie nadrobią całorocznych zaległości. Mogą zaś przyczynić się do powstania mikrouszkodzeń, które tylko zwiększą ryzyko wystąpienia kontuzji.