Starożytna ars amandi w cieniu Wezuwiusza

Pompeje od lat przyciągają miliony turystów świetnie zachowaną starożytną architekturą. Od niedawna także dostępnym na nowo Domem Kochanków – perłą wśród wykopalisk. Jednak nie on jest jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc, lecz lupanar, czyli ówczesny dom publiczny. Jak zatem wyglądało życie erotyczne mieszkańców tego miasta, zanim przerwał je tragiczny wybuch Wezuwiusza w 79 r.?

fot. mat. nadesłane

Dom Kochanków – starożytny dom schadzek

Pompeje to jedno z trzech najchętniej odwiedzanych miejsc we Włoszech. Oprócz niewątpliwych atrakcji takich jak starożytne łaźnie publiczne, wspomniany Dom Kochanków (datowany na I w. p.n.e.), mozaiki czy freski, wielką popularnością cieszy się starożytny dom schadzek. Odkąd został otwarty dla zwiedzających w 2006 r., niezmiennie przyciąga turystów. Ma on 10 pomieszczeń na 2 kondygnacjach i latrynę. Pierwsze piętro było przeznaczone dla klientów z wyższych sfer i było bardziej reprezentacyjne, a łóżka miały drewniane stelaże. Na parterze znajdowały się łoża z kamienia, pokryte materacami. W każdym pokoju jest widoczny fresk, stanowiący rodzaj katalogu oferowanych usług erotycznych. Co ciekawe, według Pietro Giovanni Guzzo, który kierował działaniami wykopaliskowymi, był to jedyny budynek w starożytnych Pompejach przeznaczony wyłącznie do uprawiania prostytucji. Co nie znaczy, że płatne życie erotyczne nie kwitło w gospodach, tawernach, a nawet łaźniach.

fot. mat. nadesłane

Erotyka i cielesność w starożytnych Pompejach

Freski na ścianie Lupanaru – fot. mat. nadesłane

W starożytnych Pompejach erotyka i cielesność były nieodłącznym i zupełnie naturalnym elementem dnia codziennego, z którego często sobie żartowano bez skrępowania i wstydu. Seks był też dosyć tani i łatwo dostępny – za usługę trzeba było zapłacić niewiele więcej niż za porcję dobrego wina, a ogłoszenia z precyzyjnymi opisami zakresu świadczonych usług i ceną regularnie pojawiały się na murach. Prostytucją parały się głównie niewolnice z Grecji bądź innych krajów orientalnych, choć nie tylko. Zdarzało się, że uprawiały ją kobiety wolne, a od wszystkich zarejestrowanych pobierane były podatki. Wielkie znaczenie miał fakt, że połowę społeczności stanowili niewolnicy. Według prawa ludzie o tym statusie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, byli zobowiązani do zaspokajania wszelkich potrzeb patrycjuszy, w tym także seksualnych. Dlatego z usług prostytutek korzystali raczej ubożsi obywatele. Nikogo ówcześnie nie raziła miłość pomiędzy dwiema kobietami czy dwoma mężczyznami – było to zupełnie naturalne i powszechne, a o wstrzemięźliwości w zakresie uciech cielesnych nie było mowy. Natomiast tak popularne i dominujące elementy falliczne pojawiające się w sztuce – często spotykane na freskach, murach domów czy przedmiotach użytku codziennego, a wzbudzające dzisiaj niekiedy zakłopotanie – miały przede wszystkim przynosić szczęście i pełniły funkcję dobrej wróżby czy talizmanu chroniącego przed zmienną fortuną.

Ruiny pompejańskiego domu publicznego – fot. mat. nadesłane

Nieobyczajne, jak na nasze dzisiejsze standardy, życie ówczesnych mieszkańców Pompei, zostało brutalnie przerwane w sierpniu (bądź październiku, jak podają inne źródła) 79 r. Wybuch Wezuwiusza i gruba warstwa wulkanicznego popiołu, który zasypał Pompeje, a także pobliskie Herkulanum i Stabie, gwałtownie zakończył życie kilku tysięcy ludzkich istnień. 

Pompeje i wciąż istniejące tajemnice

Mimo trwających prac wykopaliskowych Pompeje kryją przed nami jeszcze wiele tajemnic. Rozbudzają naszą wyobraźnię i przynoszą pytania nie tylko o to, jak wyglądało codzienne życie mieszkańców Pompejów, ale także co tak naprawdę zdarzyło się przed samym wybuchem wulkanu i jak życie okolicznych mieszkańców wyglądało po tej tragedii. Próbę odpowiedzi na te pytania przyniosą premierowe filmy dokumentalne, emitowane na kanale Polsat Viasat History: Na ratunek Pompejom i Pompeje: po katastrofie. W pierwszym z nich zobaczymy nieprzebadane dotąd części miasta, a na naszych oczach naukowcy dokonają ważnych odkryć. W drugim – archeolog Raksha Dave w towarzystwie historyka Dana Snowa spróbuje wyjaśnić, co dokładnie zdarzyło się po katastrofie, a także wskaże zakres zniszczeń wybuchu, który obrócił w perzynę obszar o powierzchni ponad 120 kilometrów kwadratowych. Jak mówi dyrektor generalny Zabytków Archeologicznych w Pompejach Massimo Osanna: „Podczas prac wykopaliskowych w Pompejach zawsze są jakieś niespodzianki”. Czeka nas zatem jeszcze wiele historycznych rewelacji.

Na ratunek Pompejom – premiera 11 maja o godz. 22:15 na Polsat Viasat History W 2018 r. w Pompejach rozpoczęto bezprecedensową misję ratunkową i operację archeologiczną. Naukowcy starają się odnaleźć nowe wskazówki na temat katastrofy, która zniszczyła miasto.

Pompeje: po katastrofie –   premiera 13 maja o godz. 22:15 na Polsat Viasat History 
W ubiegłym roku uzyskaliśmy dostęp do Pompejów, gdzie odkryto nowe dowody dotyczące ich dramatycznego upadku w 79 r. n.e. Teraz archeolog Raksha Dave wraca tam w towarzystwie historyka Dana Snowa.