Proteza stawu biodrowego – co warto o niej wiedzieć?

Jednym z najczęściej wykonywanych obecnie zabiegów ortopedycznych jest zabieg alloplastyki – polegający na wymianie stawu biodrowego na endoprotezę. W Polsce wykonuje się prawie 48 tys. takich zabiegów rocznie. Głównym powodem operacji jest choroba zwyrodnieniowa, która niszczy staw. Proteza stawu biodrowego – co warto o niej wiedzieć?

Proteza stawu biodrowego – Kiedy jest potrzebna?

Dolegliwości stawów biodrowych zazwyczaj pojawiają się wraz z wiekiem. Związane jest to ze starzeniem się tkanki chrzęstnej, uwarunkowaniami genetycznymi, jak i bardzo często niewłaściwym trybem życia. Jednakże, nie tylko wiek jest tu jedynym czynnikiem, który przyczynia się do powstania schorzenia. Wiele młodych osób, również może cierpieć na tę przypadłość. W tym przypadku jednak inne są powody jej powstania m.in. wypadki, złuszczenie młodzieńcze głowy kości udowej, kontuzje.

Ważne! Zwyrodnienie, czyli stopniowa destrukcja pojedynczych części stawu (m.in. chrząstki, torebki stawowej), jest przyczyną dolegliwości stawu biodrowego.

Procesy zwyrodnieniowe dzielą się na pierwotne oraz wtórne. Powodem powstawania tych pierwszych może być zachwiany proces metaboliczny chrząstki stawowej, bądź też dochodzi do zmiany w składzie płynu stawowego (chrząstka jest niedożywiona). W przypadku zwyrodnienia wtórnego, przyczyną są m.in. wady budowy. Nieprawidłowo zbudowany staw ma zbyt płytką panewkę – w czasie poruszania stawem część głowy kości udowej wyślizguje się poza panewkę. Skutkuje to uszkodzeniem stawu biodrowego.

Proteza stawu biodrowego – Objawy zwyrodnienia stawów

Przesłanką do przeprowadzenia zabiegu alloplastyki, jest przede wszystkim przewlekły ból, niemijający nawet po użyciu środków przeciwbólowych. W początkowym etapie, ból zlokalizowany jest w pachwinie oraz biodrze (pojawia się przy wstawaniu i chodzeniu), może promieniować także do kolana. Wraz z rozwojem schorzenia, ból pojawia się również w czasie leżenia. Ponadto:

– trudności z wchodzeniem po schodach

– trudności ze schodzeniem po schodach

– ograniczenia zdolności ruchowych

– trudności ze wstawaniem z pozycji siedzącej

Głównym celem zabiegu jest wyeliminowanie bólu oraz przywrócenie w pełni sprawnego stawu.

Ważne! Zwyrodnienie stawu biodrowego to nie tylko nieustanny ból i ograniczenie zdolności ruchowych. Choroba po pewnym czasie może doprowadzić do inwalidztwa.

Proteza stawu biodrowego – co warto o niej wiedzieć?  – Rodzaje protez

źródło: http://commons.wikimedia.org

Rodzaj endoprotezy, jak i wybór przez specjalistę techniki operacyjnej jest uwarunkowany wieloma czynnikami:

– stopniem zaawansowania zmian zwyrodnieniowych

– wiekiem pacjenta

– stanem zdrowia

Sztuczna endoproteza zbudowana jest z elementu zastępującego bliższą część kości udowej: trzpienia (zrobionego ze stopu metali), głowy (zrobionej ze stopu metali lub ceramiki), metalowej panewki z wkładką (zrobionej z ceramiki, bądź też tworzywa sztucznego).

Ważne! Implant endoprotezy wykonany jest z materiałów bikompatybilnych (tolerowanych przez organizm oraz zapewniających wytrzymałość na korozje, niszczenie i zużycie).

Jest kilka rodzajów endoprotez, różnice polegają na sposobie mocowania i komponentach jakie zostają użyte podczas wprowadzania endoprotezy do tkanki.

Rozróżnia się endoprotezy:

– całkowite, częściowe

– cementowe, bezcementowe, hybrydowe

– związane, niezwiązane

Endoprotezoplastyka całkowita – wymianie podlega panewka oraz głowa kości udowej.

 Endoprotezoplastyka częściowa – wymienia się jedynie głowę kości udowej, zakładając w to miejsce protezę (panewka zostaje własna pacjenta). Przykładem takiej częściowej protezy jest endoproteza bipolarna, którą stosuje się w złamaniach osteoporotycznych szyjki kości udowej u osób starszych.

Są trzy rodzaje endoprotezoplastyk całkowitych stawu biodrowego:

 Cementowa – w tym przypadku składowe protezy umiejscawiane są w kości za pomocą cementu kostnego.  Zabieg z jej zastosowaniem wykonuje się u osób po 65 – tym roku życia, u których wytrzymałość mechaniczna kości jest znacznie zmniejszona.

Bezcementowa – tutaj składowe protezy mocowane są w kościach na wycisk, poprzez wkręcenie, bezpośrednie dopasowanie protezy do kości. Ten rodzaj protezy ma porowatą powierzchnię (ułatwia wzrastanie tkanki kostnej w strukturę endoprotezy). Ową protezę zakłada się u osób miedzy 45 a 65 lat, u których wytrzymałość kości jest znacznie większa.

Hybrydowa – to połączenie technik, o których była mowa powyżej. Przykładowo, trzpień z głową kości udowej montuje się metodą cementową, zaś panewkę metodą bezcementową (bądź odwrotnie).

U młodych osób, u których jest dobra jakość kości. Ponadto są oni aktywni fizycznie (niewielkie zmiany destrukcyjne głowy kości udowej i mała destrukcja panewki), stosuje się zabieg kapoplastyki. Jest to metoda oszczędnej endoprotezoplastyki stawu biodrowego, która charakteryzuje się zachowaniem głowy kości udowej, a także szyjki kości udowej (prawidłowe warunki anatomiczne). Dzięki temu, eliminuje to możliwość zwichnięcia, pozwalając na szybki powrót do zdrowia.

Proteza stawu biodrowego – Przebieg zabiegu i rekonwalescencja

Zabieg wszczepienia endoprotezy odbywa się najczęściej w znieczuleniu przewodowym i trwa 1 – 1,5 godziny. Już w pierwszej dobie po operacji wykonuje się ćwiczenia izometryczne oraz oddechowe. Dość szybko także pacjent wstaje na nogi i rozpoczyna chodzenie z lekkim obciążeniem operowanej kończyny dolnej.

Przez okres kilku tygodni po zabiegu, osoba operowana wymaga pomocy osób drugich. Poruszanie odbywa się przy pomocy balkoniku, bądź kul, dlatego też wskazane jest przemeblowanie mieszkania w taki sposób, aby poruszanie nie było utrudnione.

Ważne! W okresie pooperacyjnym nie wolno krzyżować nóg, ani także zginać ich w stawach biodrowych.

Podczas rekonwalescencji należy systematycznie spacerować i ćwiczyć. Jeżeli chodzi o ćwiczenia, to współpracuje się tutaj z fizjoterapeutą, który uczy jak dbać o „nowe” biodro i jak prawidłowo oraz bezpiecznie wykonywać ćwiczenia.

Jak każda operacja, tak i zabieg wszczepienia endoprotezy wiąże się z możliwością powikłań m.in.

– zakrzepica żylna (pojawienie się skrzepów w żyłach kończyn dolnych wywołane jest brakiem ruchu w okresie okołooperacyjnym. Wpływ na to mają także urazy naczyń żylnych do jakich doszło w trakcie trwania zabiegu).

– infekcja (zakażenia mogą dotyczyć rany w obrębie skóry, jak i tkanek, które umiejscowione są głębiej, bliżej protezy).

Ważne! Przeżywalność endoprotez to okres 15 – 20 lat. Wszystko zależy od takich czynników jak:

– wiek

– stopień zaawansowania zmian chorobowych w chwili zabiegu

– tryb życia

Ważne! Uszkodzenia związane z samą endoprotezą, są wynikiem procesu zaniku kości w miejscu styczności z endoprotezą. Taki stan prowadzi do jej obluzowania.

Czas jaki jest potrzebny do powrotu do pełnej sprawności po zabiegu, jest sprawą indywidualną.

Źródła: www.tourmedica.pl,  T. Gaździk „Podstawy ortopedii i traumatologii narządu ruchu”, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001 rok.