Problemy z zajściem w ciążę? – pierwszy etap to właściwa diagnoza

Jak podają statystyki „problem z zajściem w ciążę” dotyczy ok. 1,5 miliona polskich par. Przeprowadzenie właściwego procesu diagnozy umożliwia dobranie skutecznej terapii. Poniżej przedstawiamy 5 kroków, opracowanych na podstawie rekomendacji Sekcji Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (SPiN PTG), które należy wykonać przed rozpoczęciem leczenia niepłodności u kobiet. Znajdziecie tutaj także informację na temat badań, jakim powinien poddać się mężczyzna.

Wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki jest sytuacja, w której kobieta po roku starania się o dziecko bez stosowania metod antykoncepcyjnych, nie może zajść w ciążę. Okres ten jest krótszy w uzasadnionych sytuacjach medycznych – np. jeżeli kobieta przekroczyła 35 rok życia.

Krok 1 – wywiad lekarski w gabinecie ginekologicznym

Diagnostykę rozpoczyna wizyta pary w gabinecie ginekologicznym. Warto wcześniej przygotować się do spotkania z lekarzem, opracowując odpowiedzi na pytania, które na pewno zostaną zadane. Wywiad ma na celu ustalenie: ogólnego stanu zdrowia obojga partnerów i ich pożycia seksualnego. Ginekolog zapyta również o wiek pacjentów, czas trwania niepłodności, liczby partnerów seksualnych, chorób wrodzonych, przenoszonych drogą płciową, przebytych poważnych chorób ogólnoustrojowych. Ponadto, kobieta podaje wiek, w którym pojawiła się u niej pierwsza miesiączka, a także informacje nt. stopnia bolesności miesiączkowania, długości cyklu menstruacyjnego oraz wcześniejszych ciąż.

Podczas rozmowy z parą, lekarz powinien zapytać o styl życia, jaki dana para prowadzi, nałogi, stosowane używki i stopień narażenia na stres. Są to czynniki, które również mogą determinować zdolność do posiadania potomstwa. – profesor Rafał Kurzawa,
ekspert Ośrodka Studiów nad Płodnością Człowieka i przewodniczący SPiN PTG.

Bardzo duże znaczenie w diagnostyce i leczeniu niepłodności ma nastawienie danej pary i to, czy potrafi szczerze rozmawiać o swoim problemie i obawach. Równie ważna jest relacja z lekarzem, który jest wsparciem dla swoich pacjentów. Proces diagnostyczny obejmuje zarówno kobietę, jak i mężczyznę, a liczba i rodzaj badań powinny być dostosowane indywidualnie do każdej pary.– powiedział profesor Sławomir Wołczyński, ekspert Ośrodka Studiów nad Płodnością Człowieka i koordynator medyczny Ogólnopolskiego Centrum Badania, Edukacji i Monitorowania Problemów Płodności.

Krok 2 – badania fizykalne (obserwacja pacjentki i badanie ginekologiczne)

Ginekolog poddaje kobietę badaniu fizykalnemu, by ocenić jej masę ciała, wielkość i położenie macicy, sprawdzić obecność zgrubień i guzków narządów rodnych. Ponadto, lekarz sprawdza, czy nie występują objawy niedoczynności tarczycy i hiperandrogenizacji. Świadczyć mogą o tym m.in. suchość skóry, nadmierne rogowacenie naskórka, łamliwość paznokci, zwolnioną czynność serca, pojawienie się cech charakterystycznych dla mężczyzn: maskulinizacji, zmiany proporcji ciała, barwy głosu
i owłosienia męskiego typu.

Krok 3 – badania hormonalne

W przypadku zgłoszenia przez pacjentkę nieregularnych miesięcznych krwawień – zbyt częstych bądź zbyt rzadkich – lekarz zleci przeprowadzenie badań hormonalnych. Wyniki wskażą stężenie progesteronu, estradiolu, gonadotropin, prolaktyny, które pozwolą na potwierdzenie lub wykluczenie podejrzewanych zaburzeń owulacji. Rezerwa jajnikowa, czyli określona liczba komórek jajowych potencjalnie gotowych do zapłodnienia, ustalana jest natomiast na podstawie oznaczeń hormonalnych – FSH i estradiolu lub AMH oraz badania USG (patrz krok 4).

W procesie diagnostyki niepłodności bada się również poziom androgenów, czyli hormonów płciowych męskich (szczególnie testosteronu), ponieważ ich nadmiar jest jedną z przyczyn zaburzeń miesiączkowania i może być przyczyną niepłodności.

Krok 4 – USG

Badanie ultrasonograficzne pomaga ocenić prawidłowe funkcje jajników, ich wielkość, położenie i budowę wewnętrzną. Dodatkowo, lekarz na podstawie wyników może ocenić liczbę i wielkość pęcherzyków, w których zachodzi dojrzewanie komórek jajowych.

Krok 5 – badania endoskopowe

Celem badań jest ocena stanu anatomicznego narządu rodnego u kobiety. Na podstawie wyników, lekarz może ocenić drożność jajowodów, nieprawidłowości w kształcie macicy, a także zdiagnozować przegrodę w jamie macicy i mięśniaki, obecność zrostów
po interwencjach chirurgicznych czy endometriozę. Do grupy badań endoskopowych należą: histerosalpingografia, laparoskopia i histeroskopia.

Diagnostyka niepłodności męskiej

Przyczyna niepłodności może dotyczyć także mężczyzny. Podstawowym badaniem diagnostycznym w przypadku podejrzeń niepłodności partnera jest analiza nasienia – tzw. seminogram. Pozwala on ocenić jakość, ruchliwość i ilość plemników. Jeśli wyniki wykażą wartości wykraczające poza określoną normę, lekarz podejmuje decyzję o dalszej diagnostyce endokrynologicznej, mikrobiologicznej oraz genetycznej.

Właściwy dobór metod diagnostycznych pozwala ustalić przyczynę problemu z zajściem w ciążę i określenie odpowiedniej metody terapii. Według statystyk, ok. 60% osób posiadających problemy z poczęciem dziecka, wymaga specjalistycznego postępowania lekarskiego. Jeśli para zastanawia się nad wyborem kliniki leczenia niepłodności, warto sprawdzić, czy dany ośrodek działa w oparciu o krajowe rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia. Do najważniejszych rekomendacji należy stanowisko Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu oraz Sekcji Płodności i Niepłodności PTG – dodaje profesor Rafał Kurzawa.