Pierwszy trymestr ciąży – wszystko, co musisz wiedzieć!
Pierwszy trymestr obejmuje okres między pierwszym a trzynastym tygodniem ciąży. To specyficzny czas, w którym ciąża nie jest jeszcze widoczna, ale jednocześnie zmiany, które wywołuje, są silnie odczuwane przez kobietę. Jakie przemiany zachodzą wówczas w organizmie? Jakie badania wykonujemy w pierwszym okresie ciąży i jakie modyfikacje trybu życia warto zastosować?
Pierwszy trymestr ciąży – zmiany w organizmie kobiety
W organizmie przyszłej mamy zachodzi wiele zmian, które wpływają na jej fizjologię, metabolizm oraz anatomię. W pierwszym trymestrze zmiany anatomiczne nie są widoczne z zewnątrz – co nie znaczy, że nie następują. Szyjka macicy staje się elastyczna i rozpulchniona, a śluz szyjkowy gęstnieje i zamyka kanał szyjki macicy, chroniąc jej wnętrze przed ewentualnymi zakażeniami. Następuje również pogrubienie ścianek macicy i powolne powiększanie się tego narządu. Również w pochwie następują zmiany – nie tylko przerost błony śluzowej, ale także zmiana pH na mniej kwasowe. Sprzyja to niestety infekcjom grzybiczym, stąd też dbaj szczególnie o higienę intymną w czasie ciąży[1].
Pod wpływem dużych ilości estrogenów i progesteronu zmianie ulegają także piersi – są bardziej tkliwe, a od drugiego miesiąca ciąży zaczynają się powiększać.
W czwartym i piątym tygodniu kobieta zaczyna odczuwać pierwsze symptomy ciąży. Nie pojawia się spodziewana miesiączka. Zaczynają się pierwsze mdłości ciążowe, często również wymioty, zwiększa się wrażliwość na smaki i zapachy, pojawia się potrzeba częstszego oddawania moczu. W tym czasie zarodek jest maleńki, ale zagnieżdża się już w macicy i zaczyna przybierać podłużny kształt. Na mdłości ciążowe wielu kobietom pomaga jedzenie bananów oraz migdałów.
Kolejne tygodnie w kalendarzu ciąży zwiastują szybki rozwój zarodka, który potrzebuje coraz więcej składników odżywczych. Stąd też u przyszłej mamy około ósmego tygodnia pojawia się zmęczenie, senność. Często zmieniają się jej preferencje smakowe i zapachowe, potrzeba oddawania moczu jest coraz częstsza. W 10. tygodniu kobieta może już coraz intensywniej odczuwać głód. W 11. tygodniu, gdy zarodek określany już jest jako płód, ustępują mdłości.
W 12. tygodniu płód staje się coraz bardziej ruchliwy i coraz bardziej przypomina dziecko. Jest jednak jeszcze zbyt mały, aby można było odczuwać jego ruchy – ma około 6 cm długości. Pod koniec pierwszego trymestru brzuch może zacząć się już delikatnie zaokrąglać; jest to również czas, gdy ryzyko utraty ciąży znacznie maleje[1].
Badania w pierwszym trymestrze
Choć wiadomość o ciąży może wywołać u Ciebie natychmiastową chęć wykonania USG, pierwsze tygodnie nie są okresem, kiedy ultrasonograf jest w stanie wiele wykazać. Pierwsze USG zaleca się wykonać między 11. a 14. tygodniem ciąży. Lekarz może wtedy ocenić, czy płód rozwija się prawidłowo, sprawdzić czynność młodego serca oraz przeanalizować ogólną budowę anatomiczną. Podczas pierwszego USG stwierdza się również, czy ciąża jest pojedyncza, czy mnoga.
Nie oznacza to, że dopiero po 11 tygodniach ciąży powinnaś udać się do lekarza. Pierwsza wizyta, jeszcze bez badania ultrasonograficznego, zalecana jest między 6. a 8. tygodniem. To wizyta potwierdzająca ciążę. Lekarz przeprowadza wówczas wywiad oraz następujące badania:
– badanie ginekologiczne,
– pomiar ciśnienia tętniczego,
– badanie gruczołów sutkowych,
– określenie wzrostu i masy ciała,
– ocena ryzyka ciążowego.
Po badaniu przekazuje także porady dotyczące zdrowego stylu życia w czasie ciąży oraz informuje o możliwości wykonania badań prenatalnych w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie (głównie test PAPP-A).
Lekarz po badaniu powinien skierować Cię na dalszą diagnostykę. Powinnaś wykonać:
– oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh,
– oznaczenie przeciwciał odpornościowych (odczyn Coombsa),
– morfologię krwi,
– badanie ogólne moczu,
– badanie cytologiczne,
– badanie czystości pochwy,
– oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo,
– VDRL (badanie w kierunku kiły),
– badanie stomatologiczne,
– badania pod kątem zakażenia HIV, HCV oraz oznaczenie antygenu HBs,
– badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczki[2].
Pierwszy trymestr ciąży – czego nie wolno?
Pierwszy trymestr ciąży to okres, kiedy zarodek, a następnie płód jest najbardziej delikatny. Wówczas właśnie występuje największe ryzyko poronienia – w ciągu tych pierwszych tygodni poronieniu ulega nawet 25% ciąż i nie jest to wina rodziców. Najczęściej powodem są wady genetyczne niezależne zupełnie od kondycji zdrowotnej i bagażu genetycznego matki czy ojca. Już kolejne starania się o dziecko mają natomiast 85% szans powodzenia[1].
Nie oznacza to, że Twój tryb życia, wybory żywieniowe, przeżywany stres czy wykonywane prace nie mają wpływu na ciążę. Podstawowym sposobem zadbania zarówno o siebie, jak i o dziecko, jest picie dużej ilości wody i zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce, ryby (źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych). Zwróć szczególną uwagę na produkty zawierające kwas foliowy, żelazo oraz wapń.
Mdłości i wymioty mogą być przyczyną niechęci do jedzenia – wiele kobiet na początku ciąży traci na wadze. Nie jest to powód do obaw – to stan przejściowy.
W ciąży warto nie tylko zdrowo się odżywiać, ale także być aktywną fizycznie. Większość rodzajów ćwiczeń jest dozwolona w pierwszym trymestrze, ale są jednak takie, które powinnaś wyeliminować, a mianowicie:
– podskoki,
– nadmierne obciążanie mięśni brzucha,
– zarówno ćwiczenia, jak i prace związane z dźwiganiem.
Pamiętaj, aby nie doprowadzać do przegrzania organizmu, ale jednocześnie nie rezygnuj z aktywności w obawie o dziecko. Ćwiczenia pomagają lepiej znieść ciążę i poród, wzmocnić mięśnie, zapobiec obrzękom, które mogą dokuczać w dalszych tygodniach ciąży. Warto aktywność fizyczną skonsultować z lekarzem lub fizjoterapeutą, który pomoże dobrać rodzai i intensywność ćwiczeń do twojego obecnego stanu i możliwości.
W pierwszym trymestrze wzrost poziomu progesteronu może skutkować m.in. zawrotami głowy. Unikaj więc prac związanych z wchodzeniem na stołek czy drabinę, ponieważ grozi to upadkiem.
Do produktów spożywczych, których należy unikać w pierwszym trymestrze ciąży, należą natomiast:
– potrawy słone, mocno solone (sól zatrzymuje wodę w organizmie i powoduje obrzęki),
– surowe jajka (np. desery mogące zawierać surowe jaja typu kogel mogel) ,
– sery pleśniowe i sery z mleka niepasteryzowanego (mogą być źródłem bakterii – listerii, podnoszą także ryzyko wystąpienia grzybicy),
– napoje gazowane, sztucznie barwione, słodzone,
– mocna kawa,
– potrawy z surowego mięsa (np. tatar, sushi)– mogą być źródłem toksoplazmozy[1].
Zakazane jest oczywiście palenie papierosów i picie alkoholu.
Bibliografia:
- Bacz A., Zmiany fizjologiczne u kobiet w ciąży, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/77575,zmiany-fizjologiczne-u-kobiet-w-ciazy, dostęp 2.06.20.
- Widera A., Pierwszy trymestr ciąży – na co uważać? Ćwiczenia, dieta i podróże, https://zdrowie.tvn.pl/a/pierwszy-trymestr-ciazy-na-co-uwazac-cwiczenia-dieta-i-podroze, dostęp 2.06.20.
- Wytyczak-Partyka M., Kalendarz ciąży tydzień po tygodniu, Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/159167,kalendarz-ciazy-tydzien-po-tygodniu, dostęp 2.06.20.
- Zwierzchowska A., Pierwszy trymestr ciąży, https://parenting.pl/pierwszy-trymestr-ciazy, dostęp 2.06.20.
Oceń ten artykuł:
(92 głosów, średnia: 4,45 z 5)
zapisuję głos...