Odwodnienie – groźne następstwo biegunki – jak go uniknąć?

Woda obok powietrza jest nam niezbędna do życia. Stanowi około 66% masy ciała dorosłego człowieka i jest jednym z najważniejszych składników organizmu. Woda jest konieczna dla prawidłowego funkcjonowania: odgrywa kluczową rolę w regulowaniu temperatury ciała, transporcie składników odżywczych, produktów przemiany materii oraz bierze udział we wszystkich reakcjach biochemicznych w organizmie. Pełni także funkcje ochronną dla mózgu, gałek ocznych i rdzenia kręgowego. Odpowiednie nawodnienie jest również niezbędne dla prawidłowej pracy stawów.  Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy tracimy dużo wody, co może prowadzić do odwodnienia organizmu.

fot.freepik

Co to jest odwodnienie i jak je rozpoznać?

Odwodnienie to stan chorobowy organizmu, który jest wynikiem utraty wody. Wraz z wodą organizm traci także elektrolity, które regulują aktywność nerwów i mięśni, uczestniczą w procesach regeneracyjnych tkanek i oddziałują na ciśnienie krwi, jej odczyn oraz stan nawodnienia organizmu. Odpowiednie stężenie elektrolitów w płynach ustrojowych jest niezbędne, by procesy zachodzące w ciele człowieka przebiegały prawidłowo. Nadmiernej utracie płynów, czyli odwodnieniu najczęściej towarzyszy spadek stężenia elektrolitów, w szczególności sodu i potasu.  Jest to stan niebezpieczny dla człowieka, zwłaszcza dla dzieci i osób starszych. Odwodnienie może przybierać różny charakter w zależności od stopnia objawów. W swojej łagodniejszej postaci są to: mniejsza ilość moczu i zmiana jego koloru ze słomkowego na ciemnożółty, suchość w jamie ustnej, spadek koncentracji. W przypadku ciężkiego odwodnienia chory traci na wadze (czasem ponad 10%), jest senny lub traci przytomność, ma zapadnięte gałki oczne, nie ma łez, wysuszeniu ulega jama ustna i język, chory często nie odczuwa pragnienia, fałd skórny po ściśnięciu go i puszczeniu rozprostowuje się bardzo wolno. Najbardziej wiarygodny jednak w ocenie stopnia odwodnienia jest test polegający na ściśnięciu płytki paznokcia do uzyskania białego koloru, a następnie obserwowanie w jakim czasie pojawi się różowy kolor płytki. Jeśli czas ten wynosi powyżej 1,5 sekundy możemy mówić o odwodnieniu.

Przyczyny odwodnienia

Do nadmiernej utraty wody i elektrolitów może dojść podczas wakacji np. podczas dużych upałów, podczas intensywnych treningów fizycznych, a także na wskutek wystąpienia biegunki i wymiotów. Biegunkę u dzieci i niemowląt wywołują najczęściej rotawirusy (50-70% przypadków). Zapewne każdy z nas chociaż raz w swoim życiu przechodził taką infekcje i wie jak nieprzyjemny jest jej przebieg. Poza wspomnianą biegunką często towarzyszą jej wymioty, wysoka gorączka oraz nieżyt dróg oddechowych. U dzieci  (a także u dorosłych) dodatkowo może powodować brak łaknienia, a także bóle i wzdęcia brzucha. Przy bardzo nasilonej biegunce w skutek znacznej utraty wody i elektrolitów może dojść do odwodnienia.

Jak uniknąć odwodnienia?

Kiedy tylko zauważymy objawy nawet lekkiego odwodnienia spowodowanego biegunką lub wymiotami,  powinniśmy szybko zareagować aby nie pogłębić tego stanu. Pierwszym krokiem (poza wizytą u lekarza) jest nawodnienie organizmu i wyrównanie niedoborów wodno – elektrolitowych. Niestety nie każdy napój nas nawodni – soki owocowe oraz napoje gazowane wykazują wysoką osmolarność, przez co woda zamiast krążyć po organizmie i nawadniać go, ściągana jest do przewodu pokarmowego i wydalana przez nerki. Skuteczne w przypadku odwodnienia są tylko i wyłącznie  doustne płyny nawadniające (DPN)

Biegunka poza tym, że może uprzykrzyć życie i pokrzyżować nam plany, często może doprowadzić do groźnego dla zdrowia i życia odwodnienia. Nie można do tego dopuścić dlatego pamiętajmy, aby jak najszybciej zareagować i uzupełnić niedobór wody i elektrolitów. Uzupełnienie ich zapewni nam szybszy powrót do zdrowia.