O jakich badaniach powinna pamiętać kobieta w ciąży?
Spis treści:
- Pierwsze badania w ciąży – co czeka Cię przed 10. tygodniem?
- Jakie badania w ciąży wykonuje się regularnie?
- USG ciąży – jak wygląda i kiedy się je wykonuje?
- Amniopunkcja i cffDNA – dodatkowe badania genetyczne w ciąży
- Krzywa cukrowa w ciąży – wczesna diagnostyka cukrzycy ciążowej
- Badanie GBS w ciąży – kto powinien je wykonać?
- Kalendarz badań w ciąży – nie musisz znać go na pamięć!
Każda kobieta w ciąży musi regularnie wykonywać różne badania. USG prenatalne, połówkowe i USG III trymestru, test PAPP-a, krzywa cukrowa, badania krwi i pomiary ciśnienia to tylko niektóre z procedur, jakie zleca się podczas 9 miesięcy oczekiwania na dziecko. Dowiedz się, o jakich badaniach powinna pamiętać każda ciężarna i sprawdź, kiedy się je wykonuje.
Pierwsze badania w ciąży – co czeka Cię przed 10. tygodniem?
Pierwsze badania w ciąży najczęściej wykonuje się podczas pierwszej ciążowej wizyty u ginekologa. Po zebraniu wywiadu, lekarz zwykle mierzy ciśnienie krwi pacjentki, bada jej piersi, waży, mierzy, a niekiedy też przeprowadza badanie wewnętrzne na fotelu ginekologicznym. To jeszcze nie koniec – lekarz wystawia też skierowanie na badania laboratoryjne, które należy wykonać przed kolejną wizytą. Standardowo zleca się następujące badania w 1. trymestrze:
- morfologię krwi,
- badanie ogólne moczu,
- TSH,
- oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh (o ile ciężarna nie zrobiła tego wcześniej),
- poziom przeciwciał anty-D,
- badanie glukozy w ciąży na czczo,
- badania: HIV, HCV, VDRL,
- badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM i IgG) oraz różyczki, o ile kobieta jej nie przechorowała lub nie została zaszczepiona,
- cytologię, jeśli poprzedni wynik jest starszy niż 6 miesięcy.
Przed 10. tygodniem lekarz może też wykonać pierwsze USG w ciąży. Takie badanie nie jest obowiązkowe, ale bywa pomocne – pozwala np. określić ilość zarodków oraz prawidłowość ich zagnieżdżenia w macicy.
Jakie badania w ciąży wykonuje się regularnie?
Przez cały okres ciąży kobieta wykonuje bardzo dużo różnych badań pozwalających monitorować stan jej zdrowia i skontrolować rozwój maluszka. Niektóre z nich przeprowadza się tylko 1 lub 2 razy, a inne przyszła mama musi powtarzać co najmniej kilkukrotnie. Do najczęściej zlecanych badań w ciąży należą:
- badania USG (3 obowiązkowe),
- pomiar masy ciała,
- badanie na fotelu ginekologicznym,
- ocena tętna i ruchów dziecka (od 3. trymestru),
- morfologia krwi,
- badanie ogólne moczu,
- pomiar ciśnienia tętniczego.
USG ciąży – jak wygląda i kiedy się je wykonuje?
W fizjologicznej, niepowikłanej ciąży wykonuje się 3 obowiązkowe badania USG – genetyczne, połówkowe i USG III trymestru. Są one bezpłatne tylko dla kobiet z tzw. grup ryzyka, dlatego znaczna większość ciężarnych musi płacić za nie z własnej kieszeni. U kobiet, które nie urodziły do 40. tygodnia ciąży, wykonuje się dodatkowe, czwarte badanie USG, mające na celu sprawdzić stan dziecka i łożyska. Wszystkie z nich przeprowadza się głównie sondą przezbrzuszną, a głowicę dopochwową wykorzystuje się tylko do wykonania niektórych pomiarów, np. sprawdzenia długości szyjki macicy.
Niektórzy lekarze przeprowadzają też USG wczesnej ciąży (przed 10. tygodniem) lub sprawdzają rozwój maluszka podczas każdej ciążowej wizyty. Inni natomiast ograniczają się tylko do 3 obowiązkowych badań. Każda z tych metod jest jak najbardziej prawidłowa. Jeśli martwisz się, że badania USG są zbyt częste lub zbyt rzadkie, poproś swojego lekarza o wyjaśnienie.
USG genetyczne i test PAPP-a – pierwsze badania prenatalne w 1. trymestrze
USG I trymestru wykonuje się pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży. Podczas badania pacjentka leży wygodnie na kozetce, a lekarz na monitorze aparatu do USG obserwuje maluszka i wykonuje pomiary różnych części jego ciała, narządów i innych struktur anatomicznych. USG pierwszego trymestru ma na celu ocenę budowy dziecka, określenie tzw. wieku ciążowego, czyli czasu trwania ciąży oraz obliczenie ryzyka wystąpienia u dziecka najczęstszych wad genetycznych (zespołu Downa, Edwardsa i Patau).
U niektórych kobiet zaleca się połączenie pierwszego USG prenatalnego z testem PAPP-a. Polega on na pobraniu próbki krwi mamy, w której sprawdza się ilość ciążowego białka A, czyli właśnie PAPP-a oraz wolnej jednostki beta-HCG. Takie dane pozwalają lekarzowi dokładniej ocenić ryzyko wad genetycznych maluszka, a także obliczyć prawdopodobieństwo wystąpienia u mamy stanu przedrzucawkowego, czyli gestozy. Ta groźna dolegliwość ciężarnych najczęściej rozpoznawana jest po 20. tygodniu lub już w 3. trymestrze na podstawie wyników badań moczu i pomiaru ciśnienia w ciąży. Wczesne wykrycie „predyspozycji” do gestozy pozwala lekarzowi dokładniej monitorować stan zdrowia kobiety w kolejnych tygodniach i miesiącach ciąży. Poznaj przyczyny i objawy gestozy i sprawdź, jak leczy się zatrucie ciążowe.
USG połówkowe, czyli badanie prenatalne w 2. trymestrze
Badanie prenatalne 2. trymestru przypada na okres pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży. Tym razem zadaniem lekarza jest głównie dokładna ocena narządów maluszka pod kątem występowania wad wrodzonych. Podczas badania, ginekolog oblicza szacunkową wagę dziecka (zwykle na podstawie obwodu główki i brzuszka, wymiaru dwuciemieniowego główki i długości kości udowej) i sprawdza, czy płód prawidłowo rośnie i się rozwija. Kontroluje też pracę jego serca, mierzy tętno, monitoruje przepływy krwi w ciele dziecka i w naczyniach krwionośnych przebiegających przez pępowinę oraz łożysko.
USG 3. trymestru – ważne 3. badanie prenatalne w ciąży
Badanie prenatalne 3. trymestru wygląda niemal identycznie jak USG połówkowe. Wykonuje się je pomiędzy 28. a 32. tygodniem ciąży. Jego głównym celem jest sprawdzenie czy dziecko prawidłowo rośnie i przybiera na wadze, co pozwoli potwierdzić lub wykluczyć makrosomię (zbyt dużą masę płodu) lub hipotrofię (zbyt niską wagę dziecka). W trakcie USG III trymestru lekarz kontroluje też położenie dziecka (zwykle jest już główkowe), ilość płynu owodniowego i wydolność łożyska, a także, podobnie jak w przypadku wcześniejszego badania USG, szczegółowo ogląda i mierzy wszystkie narządy maluszka.
Amniopunkcja i cffDNA – dodatkowe badania genetyczne w ciąży
Oprócz obowiązkowych badań USG w ciąży, niekiedy wykonuje się też dodatkowe badania, które mogą zdiagnozować wady genetyczne u dziecka. Należą do nich m.in. amniopunkcja i cffDNA.
Amniopunkcja to inwazyjny zabieg polegający na nakłuciu brzucha mamy specjalną, długą igłą i pobraniu próbki płynu owodniowego do badań. Przeprowadzana jest pomiędzy 15. a 20. tygodniem ciąży, wyłącznie na zlecenie lekarza. Zazwyczaj proponuje się ją kobietom, które miały nieprawidłowy wynik badań prenatalnych w I trymestrze. Amniopunkcja jest refundowana i ma bardzo dużą wiarygodność – jej czułość sięga 99%, a na podstawie wyników można już postawić konkretną diagnozę.
Badanie wolnego pozakomórkowego DNA płodu, czyli cffDNA, ma na celu dokładną ocenę ryzyka wystąpienia u dziecka wybranych wad genetycznych (ilość ocenianych genów może różnić się w zależności od rodzaju badania). Polega ono na pobraniu próbki krwi mamy (w taki sam sposób, jak przy innych badaniach krwi w ciąży), z której następnie izoluje się materiał genetyczny dziecka i bada go. Badanie cffDNA można wykonać już od 10. tygodnia ciąży, a jego czułość jest bardzo wysoka – przykładowo, dla zespołu Downa wynosi aż 99%. Takie badanie jest dodatkowo płatne – kosztuje ponad 2 tys. zł, a w przypadku wykrycia nieprawidłowości przyszła mama i tak kierowana jest na dalszą, inwazyjną diagnostykę, np. amniopunkcję.
Krzywa cukrowa w ciąży – wczesna diagnostyka cukrzycy ciążowej
Badanie krzywej cukrowej wykonuje się u wszystkich ciężarnych pomiędzy 24. a 26. tygodniem ciąży, a także na wcześniejszych etapach, jeśli przyszła mama ma podwyższony poziom glukozy na czczo lub cierpiała na cukrzycę ciążową w poprzedniej ciąży. Fachowo nazywane jest ono trzypunktowym testem obciążenia glukozą, dlatego, że polega na trzykrotnym pobraniu krwi – na czczo, a następnie godzinę i 2 godziny po wypiciu bardzo słodkiego roztworu glukozy (75 g glukozy rozpuszczone w 300 ml wody). Badanie to pozwala wcześnie wykryć cukrzycę ciążową, będącą jednym z najczęstszych powikłań ciąży.
Normy krzywej cukrowej w ciąży kształtują się następująco:
- na czczo – poniżej 92 mg/dl,
- po godzinie – ≥ 180 mg/dl,
- po 2 godzinach – poniżej 153 mg/dl.
Badanie GBS w ciąży – kto powinien je wykonać?
Badanie wykrywające zakażenie paciorkowcami gruby B, czyli GBS, wykonuje się u każdej ciężarnej pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży. Jest to posiew z pochwy i odbytu, pobierany specjalną wymazówką, którą następnie dostarcza się do laboratorium. W przypadku potwierdzenia zakażenia, kobieta otrzyma w trakcie porodu naturalnego dożylny antybiotyk, który zapobiegnie przeniesieniu bakterii na jej dziecko.
Kalendarz badań w ciąży – nie musisz znać go na pamięć!
Ilość, częstotliwość i różnorodność badań w ciąży może być przytłaczająca dla wielu przyszłych mam. Na szczęście, nad zlecaniem wszystkich tych procedur zawsze czuwa doświadczony lekarz, który opiera się na najnowszych zaleceniach oraz swoim doświadczeniu. Jeśli zajdzie taka konieczność, ginekolog może zlecić kobiecie również inne, niewymienione tu badania, które pomogą mu lepiej monitorować stan mamy i maluszka oraz w porę wykryć nawet drobne nieprawidłowości. Jeśli masz jakiekolwiek obawy, poproś swojego lekarza o wyjaśnienie celu oraz przebiegu danego badania – takie informacje zwykle sprawiają, że kobieta zaczyna czuć się bezpieczniej i pewniej.
Każda przyszła mama, która jest ciekawa, jakie badania będzie wykonywała na poszczególnych etapach ciąży, może zajrzeć na przykład do do kalendarza ciąży HiPP. Znajduje się tam nie tylko lista badań, ale też opis ich przebiegu, celu oraz sposobu przygotowania się do badania. Oprócz tego, kalendarz ciąży jest cennym źródłem informacji dotyczących rozwoju dziecka, przebiegu ciąży, sposobów łagodzenia najczęstszych dolegliwości oraz wskazówek dotyczących stylu życia w ciąży.
Źródła:
- B. Katra, Cukrzyca ciążowa, https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/inne/66438,cukrzyca-ciazowa
- E. Wender-Orzegowska i inni, Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/56571/43037
- G. Bręborowicz, Położnictwo i ginekologia, wyd. 2, 2015.
- N. Abdalla i inni, Ocena korelacji ultrasonograficznego pomiaru tkanek miękkich uda płodu z jego wybranymi parametrami sonograficznymi i antropometrycznymi ciężarnych, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45631/32425
- M. Szafarowska, Badania prenatalne, https://podyplomie.pl/ginekologia/29437,badania-prenatalne
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, Dz.U. 2018 poz. 1756, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf
- NIFTY a amniopuncja – czym różnią się te badania?, https://www.genetyczne.pl/badania-prenatalne/test-nifty-czy-amniopunkcja/
- H. Moczulska, Zastosowanie testu oceny wolnego DNA płodu, https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/47396/34612
- Badanie GBS – dlaczego jest niezbędne dla kobiet w ciąży?, https://diag.pl/pacjent/artykuly/badanie-gbs-dlaczego-jest-niezbedne-dla-kobiet-w-ciazy/
Artykuł sponsorowany
Oceń ten artykuł:
(26 głosów, średnia: 4,62 z 5)
zapisuję głos...