Nietolerancje pokarmowe – jak je diagnozować i z nimi żyć?

Nietolerancje pokarmowe związane z nieprzyswajaniem glutenu lub laktozy dotykają coraz większą liczbę Polaków, stając się przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości, wywołując poważne zmiany w układzie pokarmowym, a nawet wywierając negatywny wpływ na życie psychiczne chorego. Na szczęście współcześnie można znacząco skrócić drogę diagnostyki, sięgając po szybkie i proste w wykonywaniu badania genetyczne. Wzrosła także nasza wiedza dotycząca zachowywania odpowiedniej diety. Chcesz dowiedzieć się więcej na temat diagnozowania i życia z celiakią lub nietolerancją laktozy? Przeczytaj, co mówi na ten temat nasz ekspert!

fot. freepik Kamran Aydinov

Nietolerancje pokarmowe – jak je diagnozować i z nimi żyć?

Przeczytaj także: Alergia pokarmowa u dzieci – jaką stosować dietę?

Celiakię i nietolerancję laktozy łączą problemy związane z układem pokarmowym, jak choćby biegunki, zaparcia czy bóle brzucha. Są to wyjątkowo nieprzyjemne dolegliwości, które mogą sprawiać naprawdę dużo kłopotu, utrudniając choremu normalne funkcjonowanie. Nie trzeba być jednak na nie skazanym. Prawidłowa diagnoza daje każdemu choremu szansę na całkowicie nowe życie. Szczególnie pomocne są dziś badania genetyczne. Można je wykonać w placówce medycznej, korzystając np. z usług firmy ENEL-MED , a także samodzielnie w domu zakupując specjalistyczny pakiet on-line. Wystarczy wówczas nanieść parę kropli krwi na przygotowaną bibułkę i wysłać w załączonym opakowaniu do laboratorium. Wyniki powinny być do odebrania już po kilku tygodniach.

Nietolerancje pokarmowe – jak je diagnozować i z nimi żyć?

Wszechobecny gluten

Celiakia to schorzenie jelita cienkiego, które powstaje na skutek nietolerowania przez organizm glutenu – białka pochodzącego ze zbóż. Choroba te jest niestety uwarunkowana genetycznie. Antygeny HLA-DQ2 i HLA-DQ8, których nosicielami są chorzy, powodują wytwarzanie odpowiedzi autoimmunologicznej organizmu. To z kolei inicjuje stan zapalny i prowadzi uszkodzenia śluzówki jelita cienkiego, co wywołuje kolejne symptomy.

-Istnieją trzy typy tej choroby. Pełnoobjawowa forma charakteryzuje się: bólami i wzdęciami brzucha, biegunkami, chudnięciem, anemią, ale także depresją. Osoby cierpiące na postać skąpoobjawową mogą obserwować u siebie niedokrwistość, pojawianie się aft, ciągłe zmęczenie, bóle głowy, problemy z nastrojem. Najtrudniejszą do zdiagnozowania formą jest celiakia utajona, którą określa się na podstawie obecności charakterystycznych przeciwciał – wyjaśnia mgr Ewa Zygmanowska, dietetyk z Centrum Medycznego ENEL-MED.

Celiakia jest najpoważniejszym rodzajem nietolerancji pokarmowej. Występuje u 1:100 osób. W Polsce zdiagnozowanych zostało zaledwie ok. 3-5% chorych, pozostali są niestety nieświadomi choroby. Choroba może ujawnić się w każdym wieku podczas wprowadzania glutenu do diety dziecka, w okresie dorastania, ciąży czy dużego stresu. Nieleczona celiakia prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych (m.in. niedokrwistości, niedoboru witaminy B12, obniżonego poziomu kwasu foliowego, pierwiastków Ca, Mg, Zn oraz schorzeń poważniejszych – nawet nowotworów). Pacjenci cierpiący na to schorzenie są aż czterdziestokrotnie bardziej narażeni na wystąpienie chłoniaka jelita. Do tego aż 10% z nich cierpi na zaburzenia psychiczne. Bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej. Najtrudniejsza do wykrycia jest celiakia skąpoobjawowa, dająca niespecyficzne, pozajelitowe i rzadko występujące objawy. Może się ona rozwijać przez wiele lat, wywołując schorzenia pozornie niezwiązane z tą chorobą, a często będące jej jedynym objawem i wpływające na funkcjonowanie całego organizmu. Dlatego bardzo istotne jest wczesne wykonanie specyficznych badań genetycznych.

„Większość osób, które nie tolerują glutenu, to nosiciele genu HLA-DQ2 lub HLA-DQ8. Ujemny wynik testu genetycznego ze stu procentową pewnością wykluczy zatem celiakię. Co ciekawe, wynik dodatni nie jest jednak jeszcze potwierdzeniem schorzenia, gdyż gen ten posiada około 30 % zdrowej populacji. Jest to jednak ważny krok na drodze diagnostyki celiakii i opanowania schorzenia” – wyjaśnia mgr Ewa Zygmanowska.

Osoby z celiakią powinny unikać w swoim codziennym menu produktów spożywczych, zawierających gluten, czyli konkretnie zboża takie jak pszenica, żyto, jęczmień oraz, ze względu na duże zanieczyszczenie glutenem, owies i źródła ukryte tych produktów.

Nietolerancje pokarmowe – jak je diagnozować i z nimi żyć?

Polecamy również: Jak walczyć z alergią pokarmową u niemowląt?

Laktoza – utajone niebezpieczeństwo

–Nietolerancja laktozy to schorzenie,na które cierpi prawdopodobnie od 17 do 37 procent dorosłego społeczeństwa. Jest ona, podobnie jak celiakia, uwarunkowana genetycznie – związana z genem LCT odpowiedzialnym za trawienie i przyswajanie laktozy w przewodzie pokarmowym. Brak lub za mała ilość odpowiedniej substancji powoduje, że część cukru mlecznego przedostaje się do jelita grubego i tam ulega fermentacji, prowokując nieprzyjemne dolegliwości (gazy, wzdęcia, nudności lub wymioty). Mogą być one odczuwalne już po 30 minutach od spożycia posiłku – mówi dietetyk z Centrum Medycznego ENEL-MED. W przeciwieństwie do alergii pokarmowej, nie obserwuje się jednak zmian skórnych ani innych symptomów charakterystycznych dla alergii.

Podobnie jak w przypadku celiakii, zaleca się wykonanie badań genetycznych, które bardzo szybko pomogą zdiagnozować problem związany z układem pokarmowym. Leczenie tego schorzenia opiera się przede wszystkim na unikaniu produktów zawierających dużą ilość laktozy lub całkowitym wyeliminowaniu ich z diety. Wczesna diagnostyka pozwoli usunąć z jadłospisu tylko określoną grupę produktów bez konieczności eliminacji ich większej ilości. Dzięki temu uchroni chorych przed ryzykiem wystąpienia niedoborów składników odżywczych i witamin, co jest szczególnie ważne w przypadku diety małych dzieci i młodzieży.