Niedobory i nadmiar potasu – jakie mają konsekwencje dla zdrowia?

Potas (K) należy do grupy pierwiastków chemicznych, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego. Ze względu na rolę, jaką pełni on w wielu procesach biochemicznych, należy dbać o jego odpowiedni poziom w organizmie. Niestety dla zdrowia szkodliwy jest nie tylko niedobór potasu, ale również jego nadmiar.

Jaką funkcję w organizmie pełni potas?

Jony potasu jako jedne z najważniejszych elektrolitów odpowiadają za przenoszenie impulsów nerwowych, a więc także za prawidłowe funkcjonowanie mózgu i całego układu nerwowego. Jednocześnie potas będący antagonistą sodu reguluje gospodarkę wodną organizmu, nie dopuszczając do jego przewodnienia, a także stabilizuje ciśnienie krwi. Bardzo ważną funkcją potasu jest również jego wpływ na prawidłowe skurcze mięśni, w tym tego najważniejszego – mięśnia sercowego. Dodatkowo potas inicjuje produkcję aminokwasów w komórkach, a dokładnie enzymów biorących udział w syntezie białek.

Prawidłowe stężenie potasu we krwi

Poziom potasu we krwi można zmierzyć podczas prostego badania w laboratorium analitycznym, które bada także poziom innych elektrolitów w organizmie (sodu, wapnia i magnezu). Za prawidłowy wynik badania uznaje się stężenie potasu we krwi na poziomie 3,5–5,1 mmol/l. Zbyt niskie stężenie potasu we krwi to hipokaliemia, a zbyt wysokie – hiperkaliemia. Warto zwrócić uwagę, że często niedoborowi potasu towarzyszy niedobór pozostałych elektrolitów, szczególnie magnezu.

Niedobory potasu – przyczyny, objawy i skutki

W zasadzie prawidłowa, czyli zbilansowana dieta powinna zapewnić odpowiednie stężenie potasu we krwi. Niestety nawet zdrowo się odżywiając, można cierpieć na niedobory potasu, czego przyczyną mogą być:
• Stosowanie leków moczopędnych (np. przy niektórych chorobach sercowo- naczyniowych)
• Silne lub przewlekłe wymioty i biegunki (np. podczas zatrucia pokarmowego lub przy bulimii)
• Nadużywanie środków przeczyszczających (np. podczas odchudzania)
• Choroby nerek
• Intensywny wysiłek fizyczny połączony z silnymi potami
• Niedoczynność nadnerczy
• Choroba Cushinga
Zbyt niski poziom potasu w organizmie zwykle objawia się bolesnymi kurczami mięśni nóg, drganiem powieki, obrzękami kończyn dolnych, ogólnym osłabieniem i zaburzeniami koncentracji, zaparciami, zaburzeniami rytmu serca, wzrostem ciśnienia krwi. Najgroźniejszymi konsekwencjami braku odpowiedniej ilości potasu w organizmie są zaburzenia neurologiczne, zatrzymanie moczu oraz zatrzymanie akcji serca.

Nadmiar potasu w organizmie

Hiperkaliemia występuje bardzo rzadko i nigdy nie wynika z nadmiaru spożywania produktów zawierających potas. Najbardziej na nią narażone są osoby z chorobami nerek, a także osoby przyjmujące suplementy z potasem w nadmiarze lub wraz z takimi lekami jak: inhibitory konwertazy angiotensyny (leki na nadciśnienie), czy też leki moczopędne oszczędzające potas. Zbyt wysoki potas objawia się zwykle mrowieniem i drętwieniem mięśni, spowolnieniem pracy serca oraz osłabieniem.
Aby dbać o prawidłowy poziom potasu we krwi, należy swoją codzienną dietę wzbogacać o warzywa i owoce, a szczególnie ziemniaki, pomidory, banany, suszone owoce, kiwi i awokado. Po suplementy diety z potasem osoby zdrowe powinny sięgać jedynie w przypadkach diety ubogiej w potas lub w okresach wytężonego wysiłku fizycznego, jednak najbezpieczniej jest, gdy wcześniej skonsultują się z lekarzem.