Mowa ciała – poznaj jej tajniki

Jednym z ciekawszych i roztrząsanych w badaniach psychologów tematów jest mowa ciała. Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z tego, jak wiele komunikatów wysyła oraz otrzymuje poprzez język niewerbalny- gesty, mimikę, paralingwistykę (tembr, głośność, wysokość głosu, tempo mowy). Często jest tak, że człowiek mówi coś, co jest sprzeczne z jego poglądami, kłamie, manipuluje, ponieważ powiedzieć można wszystko, ale zrobić już nie. Właśnie te subtelne oznaki ciała zdradzają prawdziwe intencje i ujawniają autentyczne oblicze. Warto zatem znać kilka mechanizmów funkcjonowania naszego organizmu, nad którymi nie mamy kontroli, a które obrazują nasz stan emocjonalny.

I. Kontakt wzrokowy

Kontakt wzrokowy oraz kierunek, w jakim patrzymy, to najważniejsze środki komunikacji niewerbalnej. Naukowcy jednak nie są jeszcze zgodni co do tego, dlaczego, jaki jest tego ewolucyjne pochodzenie.

Kontakt wzrokowy może być długo- (gdy rozmawiamy z kimś bliskim) lub krótkotrwały (gdy krępuje nas patrzenie na rozmówcę), przerywany (by sprawdzić, czy osoba nas słucha bądź rozumie) lub ciągły (wpatrywanie się w kogoś).

Według wielu badaczy istnieją uniwersalne zasady w komunikacji wzrokowej, które obowiązują w większości kultur świata:

• – za długi kontakt wzrokowy to okazywanie swojej wyższości,
• – za krótki kontakt wzrokowy interpretuje się jako brak uwagi, nieuprzejmość, nieszczerość, nieśmiałość,
• – zerwanie kontaktu wzrokowego uznaje się za oznakę uległości, wstydu.

Zaobserwowano, że ludzie patrzą na siebie często wtedy, kiedy są ekstrawertykami (są otwarci, łatwo nawiązują kontakty), walczą o dominację albo chcą wpłynąć na rozmówcę, darzą drugą osobę sympatią, prowadzą rozmowy na nieistotne tematy, są daleko od siebie. Osoby spoglądają na siebie rzadko, gdy są introwertykami, nie lubią rozmówcy, rozmawiają na trudne tematy, są niżej statusem społecznym, są chorzy (autyzm, zespół Aspergera), znajdują się blisko siebie.

Aby zrozumieć istotę kontaktu wzrokowego, należy zdawać sobie sprawę z tego, kiedy go wykorzystujemy. Gdy spoglądamy na kogoś, okazujemy, że ta osoba przyciągnęła naszą uwagę. Gdy przedłużymy nasze patrzenie na nią, to damy jej do zrozumienia, że się nią interesujemy i zapraszamy do interakcji. Nawiązanie kontaktu wzrokowego w czasie dyskusji, w której zazwyczaj rzadziej patrzymy na osobę, gdy mówimy, jest sygnałem oddania głosu rozmówcy. Przeciągnięte spojrzenie bez mrugania świadczy o chęci dominacji lub wpłynięciu na kogoś. Wzrok informuje nas również o stanie emocjonalnym drugiego człowieka. Kiedy jest on smutny, jego oczy zwrócone są do ziemi, gdy poirytowany, jego oczy się zwężają, a gdy się czegoś boi, to szeroko je otwiera, jakby chciał w ten sposób być najlepiej przygotowanym na dostrzeżenie zagrożenia i natychmiastową reakcję. Wstyd, nieśmiałość ukazują się jako unikanie kontaktu wzrokowego.

II. Mimika twarzy

Twarz to zwykle pierwsza część ciała, na jaką patrzymy. To właśnie z niej przede wszystkim odczytujemy, jakie uczucia i myśli tkwią w drugim człowieku. Od mimiki twarzy zależy nasza ocena charakteru, cech osobowościowych ludzi. Należy jednak mieć w świadomości fakt, że często interpretacje te są błędne, ponieważ wdają się w nie stereotypy. Jednym z bardziej znanych jest przekonanie, że osoba atrakcyjna posiada wiele innych pozytywnych cech, choć zaprzecza się temu, że uroda pomaga zdobyć pracę albo jakiś inny cel.

Człowiek posiada dużo mięśni głowy, a nawet najmniejsze zmiany w ich położeniu, napięciu czy rozluźnieniu prowadzić mogą do dużej zmiany ekspresji twarzy. Na pytanie, ile mamy podstawowych wyrazów twarzy, naukowcy- Paul Eckman i Wallance Frisen- odpowiadają, że sześć. Są to: smutek, radość, niesmak, strach, gniew, zainteresowanie. Kiedy się boimy, możemy mieć szeroko otwarte usta i oczy, bladą cerę, drżący aparat mowy. O zainteresowaniu świadczy przekrzywienie głowy w kierunku obiektu zainteresowania, a ponadto delikatnie otwarta buzia, żywe i długie patrzenie. Niesmak i pogarda ujawniają się pod postacią skrzywienia ust, zmarszczonego nosa, odwrócenia głowy. Opuszczenie kącików ust, opadnięcie powiek, opuszczenie głowy w celu zakrycia twarzy, to oznaki smutku czy depresji. Uśmiech i podciągnięte kąciki oczu to przejaw radości.

Przeprowadzono wiele badań na temat tego, jak oceniamy ludzi podczas pierwszego spotkania. W ciągu pięciu minut próbujemy na podstawie twarzy ocenić osobowość, inteligencję, temperament, zwyczaje, zdolności, predyspozycje do pracy, intencje.

Przy tym temacie warto też zwrócić uwagę na to, że udział w ocenie wizerunku mają artefakty, czyli elementy twarzy, naturalne lub sztuczne, takie jak; okulary, zarost, kolczyki, makijaż, itp. Okulary dodają mądrości, zarost sprawia, że odbieramy kogoś za starszego, bardziej dojrzałego, makijaż i kolczyki można interpretować w różny sposób w zależności, czy dotyczą kobiet, czy mężczyzn. Pułapka polega na tym, że często za ich pośrednictwem wysyłamy sprzeczne informacje o nas samych.

III. Gesty

fot. dreamstime.com

Ruchy ciała wedle Friesena i Eckmana pełnią pięć funkcji. Stosowane są jako:

– emblematy (zastępują słowa),

– ilustratory (towarzyszą mówieniu),

– regulatory (podkreślają znaczenie słuchacza, mówcy, sygnalizują zmianę osoby mówiącej),

– adaptory (wskazują na stan wewnętrzny, intencje- drapanie się, bawienie przedmiotami),

– oznaki emocji (bezpośrednie ujawnianie stanu emocjonalnego).

Psychologia gestów jest bardzo złożona, ponieważ wynika z osobowości człowieka i okoliczności, w jakich się znajduje. Naukowcy zdołali wysunąć kilka ciekawych prawidłowości. Ludzie, którzy rozmawiając ze sobą, używali podobnych gestów,  postrzegali się jako podobni do siebie i żywili względem siebie większą sympatię. Osoby aktywne,  ujawniające swą żywotność pod postacią wielu gestów i ruchów, oceniane są jako swobodne, ciepłe, serdeczne, ugodowe, niekonfliktowe, otwarte na przyjaźń. Sztywność uznawana jest za chłód, obojętność, często też nieprzychylne lub wrogie nastawienie. Jeżeli więc chcesz zrobić dobre wrażenie na pracodawcy lub szefie, nie ograniczaj się w wykonywaniu gestów, wtedy zostaniesz odebrana za energiczną i pełną entuzjazmu.

Autorką tego ciekawego artykułu jest nasza czytelniczka Hidari11