Lekomania

Osoby regularnie oglądające telewizję i słuchające radia z pewnością zauważyły w ostatnim czasie ogromną ilość reklam poświęconych lekom bądź tzw. suplementom diety. Wygląda na to, że dzisiejszy rynek farmaceutyczny jest w stanie zaoferować nam panaceum na wszelkie bolączki – od bólu głowy, poprzez stres w pracy, aż po gorsze samopoczucie, aby zapewnić nam zdrowie.

Do każdego problemu będziemy w stanie dopasować jakiś specyfik. Jednocześnie, tak bogata oferta świadczy o tym, że życie w dzisiejszej rzeczywistości wymaga „wspomagaczy” i jest na nie zapotrzebowanie. Niestety, żadna z reklam nie ostrzega o skutkach ubocznych promowanych substancji, które obejmują także uzależnienie od leków. Lekomania to rodzaj uzależnienia, którego mechanizm działa podobnie jak w przypadku innych nałogów związanych z substancjami – alkoholizmu czy nałogowego palenia. Jest bardziej niebezpieczna niż np. uzależnienie od zakupów czy Internetu, ponieważ zawiera ryzyko uzależnienia nie tylko psychicznego, ale także fizycznego, co może prowadzić do uszczerbków na zdrowiu a nawet śmierci.

Lekomania objawia się przede wszystkim przymusem ciągłego przyjmowania leków w coraz większych dawkach. Jej rozwój wiąże się najczęściej z koniecznością przyjmowania danego leku z polecenia lekarza, w celu np. uśmierzenia bólu lub innych dolegliwości, także natury psychicznej. Najłatwiej uzależnić się od leków, które poprawiają ogólne samopoczucie oraz nastrój – ten właśnie aspekt sprawia, że uzależniamy się od nich również psychicznie. Lekomanię najłatwiej rozpoznać po objawach występujących przy odstawieniu leków – objawy abstynencyjne będą wskazywać na uzależnienie fizyczne. Jeśli natomiast po odstawieniu nie będziemy cierpieć na dolegliwości cielesne, a jedynie odczuwać niepokój, lęk, obniżony nastrój, oznacza to, że na razie jesteśmy uzależnieni tylko na poziomie psychicznym.
Do najbardziej uzależniających substancji należą leki uspokajające i nasenne (barbiturany i benzodiazepiny), antydepresyjne, które działają pobudzająco oraz przeciwbólowe.

Walka z lekomanią jest równie trudna jak z każdym innym uzależnieniem. W pierwszej kolejności należy wyeliminować uzależnienie fizyczne, tak, aby organizm pacjenta był w stanie funkcjonować bez przyjmowania substancji. W tym celu stosuje się stopniowe zmniejszanie dawek leku, a także inne rozwiązania mogące zastąpić farmakoterapię, takie jak psychoterapia, relaksacja itp. Jednym z rozwiązań jest też stosowanie placebo. Z kolei w celu przezwyciężenia uzależnienia psychicznego konieczna jest psychoterapia. W toku własnej terapii osoba uzależniona ma szansę znaleźć przyczynę swojego uzależnienia. Najczęściej „ucieczka” w leki wywołana jest chęcią poprawy nastroju bądź redukcji napięcia. Psychoterapia ma na celu wypracowanie adaptacyjnych sposobów radzenia sobie z trudnymi emocjami, tak, aby pacjent nie musiał uciekać się do substancji. W wyniku pracy nad sobą, osoby uzależnione od leków uczą się konfrontacji z rzeczywistością zamiast jej unikania. Stopniowo odchodzą od rozwiązań „na skróty”, które jednocześnie przynoszą krótkotrwały skutek i zmierzają w stronę akceptacji istnienia w życiu trudnych i bolesnych emocji, co pozwoli im na zdrowe funkcjonowanie w dłuższej perspektywie.

Należy pamiętać, że lekomania to poważna choroba, choć czasem bywa bagatelizowana lub wspominana w kontekście żartu. Bez profesjonalnej pomocy osoby uzależnione od leków mają małe szanse na przezwyciężenie swojego nałogu.

Autorem artykułu jest Izabela Kielczyk
Dyrektor Pracowni Psychoterapii w Warszawie, psycholog biznesu.