Kiedy zacząć rozszerzanie diety u dziecka? Rozsądne rozszerzanie diety niemowlaka

W dobie baby boom i powszechnego dostępu do wiedzy młoda mama jest wręcz bombardowana  różnymi, często sprzecznymi informacjami na temat prawidłowego żywienia swojego maluszka. Kolorowe gazety przeznaczone dla młodych mam, portale internetowe, a także różnego rodzaju fora dostarczają najróżniejszych wskazówek. Jednym z istotnych tematów jest rozszerzanie diety niemowlaka i najczęściej pojawiające się pytania, w jakim wieku można wprowadzać kolejne, nowe pokarmy. Jest to szczególnie istotne we współczesnym, nowoczesnym świecie, w którym niestety nietolerancje i alergie pokarmowe pojawiają się u dzieci coraz częściej. Warto w tym względzie sięgnąć po wiedzę do sprawdzonych źródeł i badań naukowych. W tym krótkim artykule przedstawiamy przegląd najważniejszych, wiarygodnych informacji na ten temat wraz z bibliografią.

Mleko matki – pierwszy pokarm zanim nastąpi rozszerzanie diety niemowlęcia. Jak długo dziecko powinno być karmione tylko piersią?

Karmienie niemowlęcia wyłącznie mlekiem matki zalecane jest przez Światową Organizację Zdrowia (zalecenia z 2001 r.) przez pierwsze sześć miesięcy życia dziecka [1]. Podobne stanowisko zajmuje Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci [3]. Według różnych zaleceń powinno ono trwać od 4 do 6 miesięcy. Zbyt krótki okres karmienia dziecka tylko piersią należy do jednych z najczęściej popełnianych błędów młodych matek. Mleko matki zaspokaja wszystkie potrzeby nowo narodzonego dziecka [1]. Oczywiście na jego jakość wpływa odpowiednio zbilansowana dieta matki [2].

Kiedy można rozpocząć rozszerzanie diety niemowlęcia i czym skutkują błędy w tym temacie?

Według niektórych zaleceń pierwsze produkty inne niż mleko matki powinny być wprowadzane do diety niemowlęcia już między 4 a 6 miesiącem życia. Dopiero w czwartym miesiącu życia osiągana jest odpowiednia dojrzałość układów pokarmowego i wydalniczego, pozwalająca na wprowadzanie jakichkolwiek innych pokarmów niż mleko matki.  Warto w tym miejscu podkreślić, że odnośnie do karmienia wyłącznie piersią nie funkcjonuje zasada im dłużej, tym lepiej. Nie tylko zbyt wczesne rozszerzanie diety niemowlaka uważane jest za błąd – również zbyt późne wprowadzanie niektórych pokarmów może przynieść negatywne skutki. Najczęstszymi problemami są biegunki. Zbyt wczesne wprowadzanie niektórych pokarmów może prowadzić do powstawania alergii i otyłości. Zbyt późne z kolei może spowodować niedobory i niedożywienie dziecka, nieprawidłowy wzrost i rozwój oraz mniejszą odporność [1]. Nieprawidłowe żywienie we wczesnym okresie życia może mieć ponadto również wpływ na rozwój lub przebieg w późniejszym życiu takich chorób jak cukrzyca typu 2, osteoporoza, miażdżyca, nowotwory [2].

Kiedy można rozpocząć wprowadzanie poszczególnych produktów?

Rozszerzanie diety niemowlęcia jest konieczne, gdyż rośnie jego zapotrzebowanie na różne składniki odżywcze, energię, witaminy i minerały. Nowe pokarmy powinny być wprowadzane pojedynczo i stopniowo, zaczynając od małych ilości. Jako pierwsze wprowadza się kaszki, owoce i warzywa. Kolejność nie ma większego znaczenia. Wyznacznikiem są umiejętności żucia i gryzienia, które pojawiają się z czasem, mniej więcej koło 4 miesiąca (najpierw żucie). Dietę niemowlęcia rozszerza się zatem o pokarmy o różnej konsystencji. Między 6 a 8 miesiącem życia można włączać do jadłospisu pokarmy o konsystencji papki. Od 9 do 11 miesiąca można zacząć wprowadzać jedzenie miękkie lub drobno pokrojone i podawać je dziecku do rączki, aby samo kontrolowało przyjmowanie pokarmu. Od 12 miesiąca życia można podawać dziecku potrawy jedzone przez wszystkich członków rodziny, z tym że w zależności od indywidualnej potrzeby dziecka należy je odpowiednio pokroić. Kontrowersje budzi często wprowadzanie produktów potencjalnie alergizujących, tj. mleka krowiego, orzeszków ziemnych, glutenu, jaj itp. Na ten moment nie ma badań, które potwierdzałyby pogląd, iż późniejsze ich wprowadzanie lub eliminacja z diety zapobiegają wystąpieniu alergii [2].

Bibliografia:

[1] Fidler-Witoń E. i in., 2010, Żywienie niemowląt a aktualne rekomendacje, „Nowiny Lekarskie” 79, 5: 356–361.

[2] Szajewska H. i in., 2014, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne Pediatria”, 11: 321–338.

[3] Szajewska H. i in., 2016, Karmienie piersią. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne Pediatria”, 13: 9–24.