Kiedy idziemy do radcy a kiedy do adwokata?

Chociaż radca prawny jest zawodem znanym, to w Polsce jest wyjątkowo niska świadomość zakresu pracy w tej profesji. Często mylnie postrzegany jako doradca prawny, nie mający udziału w bezpośrednich sprawach lub, historycznie właściwie, jako specjalista od prawa handlowego i gospodarczego. Obecnie uprawnienia radców i adwokatów prawie niczym się nie różnią i radca może nas reprezentować w sprawach majątkowych, rodzinnych i ubezpieczeniowych.

fot. freepik

Co raz mniejsze różnice

Radca prawny jest stosunkowo młodym zawodem. Powstał w latach sześćdziesiątych i początkowo służył obsłudze prawnej przedsiębiorstw państwowych w ograniczonym zakresie tylko pewnego rodzaju spraw. Co ważne, radca prawny w tym okresie mógł wykonywać swoją pracę jedynie pozostając w zatrudnieniu przez przedsiębiorstwo, nie był to więc, tak jak dzisiaj, wolny zawód. Z biegiem lat uprawnienia i charakter pracy radców coraz bardziej zbliżał się do zawodu adwokata. Zakres spraw, którymi może zajmować się radca prawny ulegał ciągłemu rozszerzeniu. Z pierwotnej, typowo administracyjno-handlowej praktyki przerodził się w pełnoprawnego reprezentanta w niemal każdego rodzaju sprawach. Do radcy możemy zgłosić się o pomoc w przypadkach spraw z zakresu sądu administracyjnego, rodzinnego, cywilnego. Wyjątek stanowi jedynie reprezentacja w sprawach karnych lub karnoskarbowych, te dziedziny nadal pozostają wyłącznie w domenie adwokatów. Nadal, chociaż za sprawą głosów ze środowiska prawniczego, mówiący, że podział na adwokatów i radców jest sztuczny, należy spodziewać się zniesienia tej ostatniej różnicy.

Odpowiedzialność usługodawcy za źle przeprowadzony zabieg

– Różnica w reprezentacji klientów w zakresie obsługi prawnej pomiędzy radcami prawnymi i adwokatami sprowadza się wyłącznie do prawa karnego. Prawie nigdzie indziej w Europie nie ma mowy o tego typu dualizmie w zawodach prawniczych, przez co coraz głośniej mówi się o zniesieniu tego ostatniego ograniczenia reprezentacyjnego dla radców prawnych. Szczególnie, że radca może uczestniczyć w takich sprawach w roli pełnomocnika strony. Ostatecznie to wyłączenie utraci moc z początkiem 2015 roku – tłumaczy mecenas Tadeusz Pizoń, z kancelarii radcowskiej z Zamościa.

Jak radca prawny może mi pomóc?

Oprócz możliwości obrony klienta w sprawach karnych radców i adwokatów dzieli jeszcze jedna kwestia, wbrew pozorom, nie chodzi tu jednak o różne lamówki na todze. Tylko radcowie mogą być zatrudnieni na zasadach umowy o pracę, przez co niektórzy wciąż myślą, że jest to zawód zarezerwowany jedynie dla przedsiębiorców. W rzeczywistości jednak radcowie występują w sądach o wiele częściej niż się wydaje. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o radcach prawnych zawód to polega na świadczeniu pomocy prawnej. Co to znaczy? Zgodnie z tą samą ustawą chodzi o udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami. Co ważne, wszystkie te usługi mogą być świadczone z zakresu niemal wszystkich kodeksów. Radca prawny może nam pomóc w zakresie prawa cywilnego, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych czy prawa rodzinnego. Oznacza to, że w przypadku spraw rozwodowych i związanych z nim komplikacji w rodzaju podziału majątku, opieki nad dziećmi czy ustanowieniu alimentów nie musimy ograniczać się do poszukiwania adwokata. Podobnie, radca prawny może nam udzielić porady i reprezentować nas w sprawach dotyczących spadków i darowizny, odszkodowań i ubezpieczeń czy sporów i roszczeń wobec pracodawcy.

– Radca prawny może na stałe współpracować z przedsiębiorstwem na zasadach zatrudnienia o umowę o prace, jednak coraz częściej wielu z nas w pełni poświęca się prowadzeniu własnej kancelarii, gdzie pomocy udziela się nie firmom, ale zwykłym ludziom. Nie zawsze musi chodzić o klientów, którzy zgłaszają się do nas samodzielnie. Radca prawny, tak samo jak adwokat może zostać ustanowiony z urzędu w przypadku wszelkich spraw z zakresu kodeksów dostępnych dla jego praktyki jak np. spraw rozwodowych – dodaje radca prawny Tadeusz Pizoń.

Ponownie więc jedynym trwającym jeszcze ograniczeniem w pełnym udzielaniu pomocy prawnej przez radców prawnych pozostaje reprezentacja w sprawach karnych i karnoskarbowych. Mimo to, może on udzielać nam pomocy w przypadku oskarżenia o wykroczenie.

Radca to nie tylko doradca

Nieświadomość związana z dostępem do udzielania pomocy osobom prywatnym, to nie jedyna pomyłka dotycząca skojarzeń z zawodem radcy. Równie często profesja radcy jest mylona z doradcą prawnym. Chociaż nazwa sugeruje podobieństwo, te zawody różni o wiele więcej niż może się wydawać. Radca prawny stanowi wolny zawód. Oznacza to, że w trakcie wykonywania pracy nie może ulegać żadnym naciskom, a jego praktyka musi być potwierdzona przez edukację. Gwarantem tego stanu rzeczy jest min. zrzeszenie we własnym samorządzie zawodowym. Takie jednostki jak Okręgowe Izby Radców Prawnych i Krajowa Izba Radców Prawnych dbają o odpowiedni poziom usług świadczonych przez radców. To właśnie one organizują obowiązkowe dla każdego radcy egzaminy na trzyletnią aplikację, szkolenia i egzaminy w jej trakcie i egzamin zawodowy. Dzięki temu każdy przyszły radca prawny rozpoczyna własną praktykę po wartościowej i potwierdzonej podbudowie praktycznej i teoretycznej. Doradca prawny natomiast, to osoba po studiach prawniczych, z tytułem magistra lub licencjata, które nie ukończyły aplikacji lub nie zdały egzaminu końcowego. Ich praca sprowadza się najczęściej do prowadzenia biura zajmującego się pisaniem pism procesowych lub udzielaniem porad.

– Potwierdzona i zweryfikowana przez edukację i zdane egzaminy praktyka radcy prawnego otwiera różne dodatkowe możliwości do wykonywania zawodu. Radca może uzyskać przykładowo uprawnienia syndyka czy nadzorcy sądowego. Doradca prawny nie może wykonywać takich obowiązków – dodaje mecenas Tadeusz Pizoń.

Dzięki ukończonej aplikacji i zdanemu państwowemu  egzaminowi zawodowemu radca zostaje wpisany na listę zrzeszającą wszystkich wykonujących tę profesję w Polsce. Oznacza to, że od tego momentu obowiązują go ustanowione przez samorząd zawodowy zasady etyki zawodowej i konieczność dochowywania tajemnicy zawodowej. Podobnie jak w przypadku adwokatów, również radca prawny musi być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC. Warto o tym wszystkim pamiętać, kiedy po pomoc udamy się do doradcy prawnego, którego w przypadku nieprawidłowo przeprowadzonej pomocy trudno pociągnąć do jakiejkolwiek odpowiedzialności. Zarówno pod względem prawnym jak i finansowym. Rzetelne poprowadzenie sprawy gwarantuje więc odpowiedzialność dyscyplinarna i fiskalna, które gwarantuje aplikacja zawodowa i regularnie weryfikowana wiedza radcy prawnego lub adwokata. Dobrze więc wiedzieć, że mamy możliwość wyboru w sytuacjach, w których konieczna jest pomoc specjalisty.