Kaszel – jak sobie z nim poradzić?

Kaszel to nieswoisty objaw, mogący świadczyć o rozlicznych przypadłościach. Patomechanizm zjawiska jest złożony: najczęściej polega na pobudzeniu zakończeń nerwowych obecnych w przewodzie oddechowym przez toczący się stan zapalny lub mechaniczne podrażnienie. Nadmierny poziom bradykininy lub stany emocjonalne również mogą indukować powstanie odruchu kaszlowego. Bez względu na przyczynę pojawienia się objawu, kaszlu nie powinno się bagatelizować.

Przyczyny pojawienia się kaszlu

Kaszel można podzielić na wytwórczy (mokry) oraz suchy. Odpluwanie wydzieliny śluzowej jest zwyczajnym odruchem wspomagającym obronę organizmu przeciw czynnikom infekcyjnym, najczęściej bakteriom lub wirusom. Kaszel mokry może być również objawem zapalenia płuc oraz mukowiscydozy. Mukowiscydoza jest groźną chorobą objawiającą się zaleganiem nadmiernej ilości suchego śluzu. Kaszel wytwórczy bardzo często towarzyszy tej chorobie.

Suchy kaszel również nie jest specyficzny dla żadnej choroby. Może świadczyć o infekcji wirusowej, ale również o włóknieniu płuc lub raku. Pierwotnym objawem nowotworu płuc często jest przewlekły (trwający dłużej niż 8 tygodni), suchy kaszel. Szczególnie niepokoić, w kontekście raków płuca, powinien kaszel przewlekły i suchy, zwłaszcza gdy występuje u palacza tytoniu i gdy kaszel suchy pojawił się po kaszlu wytwórczym.

Inne przyczyny kaszlu to między innymi refluks pokarmowy, choroby serca, alergia, kaszel powysiłkowy, idiopatyczny kaszel lub nadciśnienie płucne.

Leczenie kaszlu

Kaszel należy leczyć przede wszystkim przyczynowo, leczenie objawowe jest zwykle jednak cennym dodatkiem. Aby ułatwić odkrztuszanie, można zastosować leki zawierające ambroksol, które zmniejszając lepkość śluzu, ułatwiają jego usuwanie oraz minimalizują ryzyko zalegania. Inne sposoby na ułatwienie odkrztuszania to: inhalacja wodą z solą fizjologiczną, używanie nawilżaczy powietrza lub oklepywanie klatki piersiowej i pleców. Usuwanie nadmiernej ilości zalegającej wydzieliny jest niezwykle istotne zwłaszcza w przypadku mukowiscydozy.

Leczenie przyczynowe w kontekście kaszlu suchego opiera się na usunięciu podstawowego problemu. Nadciśnienie płucne, niewydolność serca lub zalegające w układzie oddechowym ciało stałe to tylko niektóre przykłady zjawisk, które indukują pojawienie się kaszlu, a dopiero ich leczenie lub usunięcie zalegającej substancji pozwala na złagodzenie tego objawu. Leki zmniejszające kwasowość soku żołądkowego w przypadku refluksu oraz farmakologiczne leczenie choroby podstawowej to metody pierwszego wyboru w kaszlu suchym. Stosowanie objawowo działających farmaceutyków, hamujących ośrodek kaszlu lub miejscowo znieczulających czasami znajduje swoje zastosowanie w kaszlu suchym.

Kaszlu nie wolno lekceważyć. Mimo że zwykle świadczy o prostych infekcjach układu oddechowego, może być pierwszym objawem groźnych chorób układowych lub nowotworu płuc. Gdy kaszel wydaje się niepokojący, dotyczy starszej osoby lub palacza oraz trwa dłużej niż 8 tygodni, zalecane jest udanie się do lekarza w celu wykonania diagnostyki różnicowej i wdrożenie optymalnego leczenia.