Jak chronić się przed czerniakiem dziedziczonym w genach?

Co roku w Polsce diagnozuje się od 2 do 2,5 tysiąca przypadków zachorowania na czerniaka. 3 do 15 procent z tej puli to tak zwane czerniaki dziedziczone, do których predyspozycje otrzymujemy w genach. Na szczęście obecnie badania genetyczne pozwalają wykryć chorobę już we wczesnym stadium, co daje niemal 100% szans na wyleczenie! Przeczytaj, jak chronić się przed czerniakiem dziedziczonym i już dziś zadbaj o odpowiednią profilaktykę!

Jak chronić się przed czerniakiem dziedziczonym w genach?

Przeczytaj także: Zabezpiecz się – Czerniak oka – to możliwe!

Czerniak to wyjątkowo złośliwa odmiana nowotworu skóry. Stanowi od 1 do 2 procent wszystkich diagnozowanych nowotworów w Polsce. Niestety w ostatnich latach lekarze zaobserwowali dramatyczny wzrost zachorowalności na to schorzenie, nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Ofiarami czerniaka padają przeważnie reprezentanci rasy białej. Trzeba też zaznaczyć, że coraz więcej pacjentów należy do grupy wiekowej 30-50 lat, co do tej pory było zdecydowanie rzadkim zjawiskiem.

Co powinno zwrócić naszą uwagę

Czerniaka diagnozuje się najpierw według systemu klasyfikacji ABCDE:

A – asymetria znamienia
B – nierówne brzegi znamienia (nieregularny kształt)
C – różnoraki kolor znamienia (nierówne wysycenie barwników)
D – średnica znamienia przekracza 5 mm
E – uwypuklenie znamienia

Występowanie więcej niż jednej z powyższych cech powinno skłonić nas do wizyty u dermatologa. Zaleca się wówczas wykonanie badania dermatoskopem, czyli specjalistycznym urządzeniem, które pozwala obejrzeć znamiona w powiększeniu. Zaawansowana postać czerniaka może ponadto objawiać się swędzeniem i powstawaniem obrzęku, a w skrajnych przypadkach także krwawieniem. Takie symptomy oznaczają, że należy natychmiast udać się do lekarza.

Jak chronić się przed czerniakiem dziedziczonym w genach?

Czerniak dziedziczony rodzinnie – kogo może dotyczyć

„Dziedziczny czerniak złośliwy w 25 do 40 procent zachorowań powstaje w wyniku zaistnienia mutacji w genie CDKN2A. Gen ten odgrywa niezwykle istotną rolę w organizmie człowieka, gdyż odpowiada między innymi za kodowanie białek zapobiegających niekontrolowanym podziałom komórek. Mutacje w genie CDKN2A prowadzą do powstawania nowotworów” – mówi lek. Paweł Stelmasiak, onkolog z Centrum Medycznego ENEL-MED.

Nosicielstwo tej mutacji wiąże się z 30 procentowym ryzykiem zachorowania na czerniaka. Wzrasta ono jednak w sytuacji, gdy w rodzinie zaistniał już przypadek tego nowotworu skóry.

Warto wiedzieć: Występowanie mutacji genu CDKN2A to także większe ryzyko zachorowania na raka trzustki oraz nowotworów złośliwych mózgu.

Badanie genetyczne można rozważyć:

gdy członek bliskiej rodziny (ojciec, matka, brat, siostra) zachorował na czerniaka,
gdy posiada się skórę wrażliwą na działanie promieni ultrafioletowych (cechy wyróżniające: jasna karnacja, rude włosy lub bardzo jasne włosy, piegi, niebieskie tęczówki, skłonność do poparzeń słonecznych),
w przypadku mutacji genu CDKN2A u bliskiego krewnego

Badanie genetyczne prowadzące do wykrycia tzw. rodzinnego czerniaka są proste i szybkie. Można je wykonać w placówce medycznej a nawet samodzielnie w domu, zamawiając on-line specjalistyczny pakiet. Badanie sprowadza się do umieszczenia kilku kropli krwi na specjalnej bibułce. Tak przygotowane próbki należy włożyć do odpowiedniego opakowania i odesłać do laboratorium.

Jak chronić się przed czerniakiem dziedziczonym w genach?

Sposoby przeciwdziałania

Zwłaszcza osoby, które znajdują się w grupie wysokiego ryzyka, powinny zadbać o wprowadzenie w życie działań profilaktycznych przeciw czerniakowi. Jednak pamiętać powinien o nich każdy. Czerniak jest bowiem wyjątkowo złośliwą odmianą nowotworu skóry, która – późno wykryta – charakteryzuje się niestety wysoką śmiertelnością. Warto więc pamiętać o następujących działaniach:

zapewnienie skórze ochrony przeciwsłonecznej – zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim (poziom filtra powinien być dostosowany do karnacji i potrzeb skóry i warto w tym zakresie poradzić się dermatologa)
okresowe badania znamion dermoskopem (zaleca się je raz na pół roku)
profilaktyczne usuwanie znamion, które wzbudziły podejrzenia oraz badanie ich pod kątem histopatologicznym
nadzór onkologiczny dla osób z rodziny chorego na czerniaka
skrining zagrożonego narządu, w którym pojawił się przerzut u chorego członka rodziny
badanie genetyczne pod kątem występowania mutacji m.in. CDKN2A

„Badanie genetyczne to środek profilaktyczny, o którym zawsze warto pomyśleć. Zapewnia ono możliwość wcześniejszego wykrycia nowotworu albo określenia predyspozycji do jego posiadania, a tym samym podjęcia określonych działań dążących do ratowania zdrowia” – dodaje lek. Paweł Stelmasiak.