Fizjoterapia a fizykoterapia, zakresy zastosowania i metody fizykoterapii

Słysząc o fizjoterapii i fizykoterapii pacjenci często zadają sobie pytania, czym różnią się te dwa pojęcia. Warto zatem usystematyzować tę wiedzę i wyjaśnić, czym różnią się te dwa określenia, co mają ze sobą wspólnego i dlaczego bywają mylone.

Czym jest fizjoterapia? Pojęcie i dziedziny

Fizjoterapia jest integralną częścią obszaru nauk medycznych. Jest to nauka o metodach leczenia środkami naturalnymi, opartymi na różnych formach energii fizycznej, występującej w środowisku człowieka, takich jak ruch, bodźce termiczne, kinetyczne, mechaniczne, elektryczne, świetlne oraz chemiczne.

Według definicji Światowej Konfederacji Fizjoterapii (World Confederation for Physical Therapy – WCPT) “fizjoterapia” oznacza świadczenie usług wobec jednostek lub populacji osób, mających na celu rozwijanie, utrzymywanie i przywracanie im maksymalnych zdolności ruchowych i funkcjonalnych. Usługi te mogą być świadczone tylko przez fizjoterapeutę lub pod jego kierunkiem i nadzorem.

Może cię zainteresuje:

Receptory na stopach – jak je masować?

W zależności od wykorzystanych środków i różnych form energii możemy podzielić fizjoterapię na następujące dziedziny:

• terapię manualną – oddziaływanie bodźców kinetycznych i mechanicznych wywoływanych przez ręce terapeuty,
• kinezyterapię – działanie ruchu,
• balneoterapię – działanie naturalnych czynników takich jak wody lecznicze,
• masaż leczniczy – działanie bodźców mechanicznych,
• klimatoterapia – oddziaływanie na nasz organizm specyficznego klimatu,
• wspomnianą wcześniej fizykoterapię, w której do poprawy stanu zdrowia i sprawności wykorzystujemy czynniki fizyczne takie jak: prąd elektryczny, pole magnetyczne, elektromagnetyczne, ultradźwięki, światło, w tym laserowe, wysokie i niskie temperatury, działanie fali mechanicznej.

Czym jest fizykoterapia? Pojęcie i rodzaje

Aktualna definicja Światowej Konfederacji Fizjoterapii (WCPT) określa stosowanie czynników fizykalnych (fizykoterapię) jako wykorzystanie biofizycznych i elektrofizjologicznych odmian energii w celu oceny, leczenia i zapobiegania uszkodzeniom, ograniczeniom aktywności i przeszkód w uczestniczeniu w życiu społecznym, aby utrzymać i optymalizować stan zdrowia.

Metody i techniki fizykoterapii są wykorzystywane przede wszystkim przez fizjoterapeutów i lekarzy, ale także przez innych specjalistów, np. w opiece pielęgniarskiej czy w kosmetyce.

Termin „fizykoterapia” bywa myląco stosowany, wymiennie z szerszym terminem „fizjoterapia”, oznaczającym zawód i dziedzinę ochrony zdrowia, w której wśród wielu innych oddziaływań znajdują zastosowanie zabiegi fizykoterapeutyczne. Fizjoterapeuci bywają nieprawidłowo określani jako „fizykoterapeuci”.

W USA i Kanadzie termin physical therapy oznacza zawód i dziedzinę ochrony zdrowia, a nie fizykoterapię i stąd prawdopodobnie wzięło się to nieporozumienie.

Wiemy zatem, że fizykoterapia jest po prostu częścią fizjoterapii, wykorzystującą dla poprawy stanu zdrowia czynniki mające przeróżny wpływ na komórki i tkanki naszego organizmu.

W zależności od właściwości tych czynników, możemy je podzielić na:

• Czynniki cieplne (termiczne) – bodźcem działającym będzie ciepło, wywołuje ono odczyny w postaci przekrwienia tkanek, zwiększonego wydzielania gruczołów skóry, wzmożonej czynności narządów wewnętrznych, podrażnienia i osłabienia nerwów czuciowych i ruchowych, spadku ciśnienia krwi, zwiększenia przemiany materii.
• Czynniki fotochemiczne – należą tutaj promienie, które w ustroju po naświetlaniu nimi wywołują reakcje biochemiczne w tkankach (na przykład promieniowanie słoneczne i promieniowanie fioletowe).
• Czynniki elektrochemiczne – działa tutaj prąd stały na mechanizm tkanek. Działanie prądu stałego powoduje wędrówkę jonów. W płynach tkankowych i w obrębie komórek zachodzą zmiany koncentracji jonów.
• Czynniki elektrokinetyczne – wynikiem działania tych bodźców są skurcze mięśni. Prądy złożone z impulsów są w stosunku do tkanki mięśniowej i nerwowej bodźcami drażniącymi.
• Czynniki mechaniczne i kinetyczne – zalicza się tutaj działanie ciśnienia wody podczas leczenia kąpielami, ciśnienie strumienia wody podczas zabiegów wodoleczniczych (jak na przykład bicze wodne) oraz ucisk wywierany na mięśnie podczas masażu. Czynnikami kinetycznymi są również ćwiczenia bierne i czynne wykonywane przez układ stawowo-mięśniowy.
• Czynniki o działaniu złożonym – mają właściwości różnorodne (jak na przykład ultradźwięki).

Podział fizykoterapii

Wykorzystanie różnych czynników powoduje podział fizykoterapii na różne formy leczenia:

• leczenie ciepłem (termoterapia) – wtedy, gdy do wykonania zabiegów używamy ciał ogrzanych,
• światłolecznictwo – stosowanie promieni świetlnych widzialnych oraz nadfioletowych i podczerwonych (np. laser), leczenie słońcem – helioterapia,
• elektrolecznictwo – tak zwana elektroterapia, stymuluje ona mięśnie i tkanki, w leczeniu wykorzystuje się prądy stałe i biodynamiczne,
• leczenie prądami wielkiej częstotliwości – diatermia długofalowa i krótkofalowa oraz mikrofale,
• leczenie ultradźwiękami – czyli drganiami mechanicznymi,
• wodolecznictwo – hydroterapia, czyli zabiegi hydrotermiczne (za pomocą ciepłej wody) i hydrokinetyczne (ćwiczenia w wodzie).

Jakie są skutki fizykoterapii dla organizmu?

Działania fizykoterapii powodują liczne efekty w organizmie, posiadające udokumentowaną badaniami naukowymi skuteczność bądź potwierdzone wieloletnią praktyką terapeutów. Cele, jakie stawiamy przed fizykoterapią, to:

• zwalczanie bólu,
• zwalczanie stanów zapalnych,
• zwiększanie odporności ogólnej,
• zapobieganie zakażeniom,
• usprawnienie mechanizmów regulacyjnych układu krążenia, oddychania, przemiany materii, termoregulacji i ukrwienia skóry,
• poprawa lub utrzymanie wydolności ogólnej organizmu,
• normalizacja przebiegu wegetatywnych procesów życiowych,
• przeciwdziałanie i zapobieganie skutkom hipokinezji,
• usprawnienie czynności poszczególnych narządów i całego organizmu.

Przykładowe urządzenia do fizykoterapii

Fizykoterapia jest dziedziną nauki dynamicznie rozwijającą się, czego dowodem są coraz nowsze, skuteczniejsze metody leczenia, takie jak lasery wysokoenergetyczne (przykładem mogą nowoczesne lasery wysokoenergetyczne serii iLUX), bardzo skuteczna fala uderzeniowa (reprezentowana przez bezkosztową w utrzymaniu Rosettę ESWT) czy odnoszącą sukcesy w fizykoterapii sportowej terapia TECAR (oferowana w innowacyjnym urządzeniu Doctor TECAR).

Najnowsze metody stosowane w fizykoterapii bywają też bardziej inwazyjne, dając w zamian rewelacyjne postępy w szybkim leczeniu – przykładowo oferowana przez nas terapia tendinopatii – przezskórna elektroliza EPTE.

Jednak nawet najskuteczniejsza fizykoterapia nie osiągnie maksimum swoich możliwości, jeśli nie będzie połączona z wiedzą i doświadczeniem fizjoterapeuty postrzegającego pacjenta w sposób holistyczny. Jest znakomitym uzupełnieniem działań również w gabinetach osteopatycznych i terapii manualnej, przyspieszając powrót chorego do pełni sprawności i oszczędzając wysiłek oraz zdrowie terapeuty. Coraz więcej terapeutów przekonuje się do połączenia w codziennej praktyce wyżej wymienionych form leczenia.

Artykuł powstał przy współpracy z firmą BardoMed – producentem i dystrybutorem sprzętu rehabilitacyjnego oraz medycznego.