Ekspert wyjaśnia: Afty – wszystko, co warto o nich wiedzieć

Irytująca, bolesna, ze skłonnością do nawrotów. Mowa o afcie, czyli niewielkiej zmianie na błonie śluzowej jamy ustnej, którą wielu z nas miało chociaż raz w życiu.

Afta – skąd się bierze?

Afty mogą być obrzmiałe i bolesne, utrudniać jedzenie oraz mowę. Zazwyczaj objawy zaczynają się od lekkiego, punktowego pieczenia lub mrowienia, które zapoczątkowuje stan zapalny. Czym są?

– Afta to niewielkie owrzodzenie owalnego kształtu, które posiada nadżerkę o białym zabarwieniu z czerwonym zapalnym obrzeżem. Zazwyczaj jest to zmiana drobna, nieprzekraczająca 1mm-2cm średnicy, która pojawia się pojedynczo lub grupami na błonach śluzowych np. języka, wewnętrznej stronie warg lub policzka. Niektórzy mylą ją z opryszczką, ale w przeciwieństwie do opryszczki, afty nie mogą się rozprzestrzeniać oraz występują na zewnątrz, np. ust – wyjaśnia lek. stom. Przemysław Stankowski z kliniki Stankowscy & Białach Stomatologia, autor poradnika „Bądź bystry u dentysty”.

Afty mogą pojawić się u każdego, ale najczęściej występują u kobiet, nastolatków oraz młodych dorosłych (pomiędzy 10. a 40. rokiem życia).

Co powoduje afty?

Przyczyna powstawania aft nie jest znana, ale czynnikami ryzyka są:

długotrwały stres lub przemęczenie,
obniżona odporność np. podczas gorączki lub choroby,
zmiany hormonalne m.in. podczas cyklu menstruacyjnego u kobiet,
uszkodzenia mechaniczne np. po ugryzieniu wargi, zbyt mocnym szczotkowaniu,
stałe aparaty ortodontyczne z zamkami lub protezy dentystyczne, które mogą podrażniać tkanki,
alergia pokarmowa na konkretną grupę produktów lub składnik pasty do zębów,
spożywanie kwaśnych potraw oraz napojów np. soki pomarańczowe, smoothies, koktajle,
niedobór witamin i minerałów w diecie, głównie witaminy B12, cynku, żelaza oraz kwasu foliowego,
zażywanie silnych antybiotyków,
choroby charakteryzujące się obniżoną odpornością, np. białaczka lub zakażenie wirusem HIV.

Jak leczyć?

Afty na ogół nie wymagają leczenia, ponieważ są to łagodne zmiany, które w większości znikają samoistnie. Nadżerki mogą się utrzymywać przez różny okres: te drobne znikają po 1-3 dniach, zaś większe mogą się wygajać nawet do 2 tygodni. Nie ma uniwersalnego sposobu na afty, należy jednak unikać czynników ryzyka.

W celu złagodzenia dokuczliwych objawów warto:

przejść na dietę zawierającą produkty o kremowej konsystencji typu jajecznica, jogurt, zupa krem, puree warzywne
unikać alkoholu, tytoniu, kawy, pikantnych, słonych przekąsek, czekolady, owoców cytrusowych i soków, orzechów, nasion oraz pomidorów, ponieważ mogą podrażnić bolesne zmiany
spożywać zimne napoje, jak woda czy mrożona herbata. Jeśli kontakt z ciepłym lub zimnym napojem powoduje ból, używajmy słomki
pamiętać o dokładnej i regularnej higienie zębów, używać szczoteczki o miękkim włosiu
wspomóc się farmakoterapią – można zastosować leki bez recepty np. maści, które nakłada się punktowo lub specjalne rozpuszczalne opatrunki z filmożelu lipido-koloidowego. W przypadku dolegliwości bólowych, można też stosować leki przeciwbólowe na bazie ibuprofenu lub paracetamolu.

Afty mają tendencję do nawrotów, wtedy mówi się o nawracającym aftowym zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej. Pojawianie się ich częściej niż raz w roku nie jest normą, dlatego w celu zdiagnozowania źródła problemu można wykonać dodatkowe badania.

– Jeśli po zredukowaniu czynników ryzyka oraz stosowaniu preparatów z apteki owrzodzenia nie wygoją się do 2 tygodni, należy skonsultować się z lekarzem ogólnym lub stomatologiem. Może się bowiem okazać, że za niegojącym się owrzodzeniem stoi poważna choroba. Specjalista w przypadku ciężkich postać aftoz może przepisać pacjentowi antybiotyki, specjalne płukanki lub nawet leki sterydowe – doradza dr Stankowski.