Dr Jolanta Nalewaj: ABC cukrzycy

Nieleczona cukrzyca może prowadzić do poważnych powikłań i insulinoodporności. W Polsce około 90 proc. diabetyków boryka się z cukrzycą typu 2, której powodem jest siedzący tryb życia, nieprawidłowa dieta i otyłość. Pozostała część chorych cierpi na cukrzycę typu 1, czyli schorzenie autoimmunologiczne, które najczęściej dotyka dzieci i młodzież.

Oblicza cukrzycy

Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, która charakteryzuje się podwyższonym poziomem cukru we krwi. Powodem zbyt wysokiego stężenia są zaburzenia produkcji lub działania insuliny – hormonu wydzielanego przez trzustkę. Ze względu na przyczyny choroby i jej przebieg wyróżnić można cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych oraz inne.

W przypadku cukrzycy typu 1 trzustka wytwarza zbyt mało insuliny lub nie produkuje jej wcale. Choroba pojawia się zazwyczaj nagle i dotyka młodych ludzi, a nawet dzieci. Schorzenie to jest najczęstszą chorobą przewlekłą – trwającą przez całe życie – występującą przed ukończeniem 18 lat.

U osób cierpiących na cukrzycę typu 2 zaburzone jest zarówno wydzielanie, jak i działanie insuliny. Chorzy są mało wrażliwi na działanie hormonu (insulinooporność), dlatego też w początkowej fazie wydzielany jest on w większych ilościach, ale niespełniających potrzeb organizmu. Na kolejnych etapach trzustka wydziela coraz mniej insuliny. Choroba dotyka najczęściej osoby starsze lub w średnim wieku. Do jej przyczyn można zaliczyć m.in. uwarunkowania genetyczne, otyłość (szczególnie brzuszną), brak aktywności fizycznej, nieodpowiednią dietę, miażdżycę, nadciśnienie czy chorobę niedokrwienną serca. Ważne jest to, że osoby chorujące na cukrzycę typu 2 zmieniając dietę i styl życia mogą utrzymać cukier na dobrym poziomie. To z kolei oznacza miej powikłań cukrzycowych, takich jak na przykład uszkodzenia wzroku, nerek czy stopa cukrzycowa.

Na cukrzycę ciężarnych choruje 5-7 proc. kobiet. Jest ona zaburzeniem przejściowym i ustępuje po zakończeniu ciąży. – Trzeba jednak mieć świadomość, że stanowi zagrożenie zarówno dla dziecka, jak i przyszłej mamy. Zwiększone stężenie cukru może spowodować m.in. nieprawidłowy, przyspieszony rozwój płodu, niewydolność oddechową, hipoglikemię, nieodwracalne uszkodzenia centralnego systemu nerwowego czy przerost komór serca – mówi dr Jolanta Nalewaj, dietetyk z poznańskiej Kliniki Promienistej. Tego typu schorzenie pojawia się głównie w trzecim trymestrze ciąży, a jego przyczyną są zmiany fizjologiczne związane ze stanem odmiennym. – U około 30-35 proc. kobiet, u których stwierdzono cukrzycę ciężarnych w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2 – dodaje.

Zachowaj czujność

Każdego roku na świecie w wyniku powikłań związanych z cukrzycą umiera około 3,2 mln osób. Powodem jest m.in. fakt, że cukrzyca jest chorobą trudną do wykrycia.

Co zatem powinno zwrócić naszą uwagę? – Do objawów cukrzycy typu II zalicza się wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu, a także infekcje układu moczowo-płciowego. Poza tym niebezpieczne okazać się może uczucie zmęczenia, senność oraz zaburzenia widzenia – mówi dr Jolanta Nalewaj.

W związku z tym, że symptomy cukrzycy pojawiają się dopiero w zaawansowanym stadium choroby ważne jest, byśmy raz w roku wykonywali profilaktyczne badanie poziomu cukru we krwi. Dzięki temu będziemy mogli w porę zareagować.

Niezdiagnozowana cukrzyca, nieleczona lub leczona w nieodpowiedni sposób może spowodować poważne powikłania. – Do jednych z najgroźniejszych zalicza się uszkodzenia naczyń krwionośnych, które z kolei prowadzą do miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego (zawał serca, choroba niedokrwienna serca, udar mózgu). Mogą pojawić się także choroby wątroby, układu nerwowego, powikłania podczas ciąży, zaburzenia seksualne, niewydolność nerek czy utrata wzroku. Diabetycy narażeni są także na zespół stopy cukrzycowej, który może doprowadzić do amputacji – komentuje dr Jolanta Nalewaj, dietetyk z poznańskiej Kliniki Promienistej.

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, jednak można nad nią zapanować i żyć normalnie. Konieczna jest regularna kontrola poziomu cukru, odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie właściwiej masy ciała i oczywiście przyjmowanie leków lub insuliny. Co ważne, przy cukrzycy typu II, w niektórych przypadkach, dzięki zbilansowanej diecie i zdrowemu stylowi życia można zrezygnować z przyjmowania leków.