Bostonka u dzieci i dorosłych: objawy, leczenie i profilaktyka

Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej (ang. Hand, Foot and Mouth Disease, HFMD), to zakaźna choroba wirusowa występująca najczęściej u małych dzieci (do 10. roku życia). Potocznie nazywa się ją “bostonką” – nazwa ta pochodzi od ogniska epidemicznego, które pojawiło się w Bostonie w latach 70.

fot. Kristin Brown-unsplash

Czym jest bostonka?

Bostonka ma zazwyczaj łagodny przebieg. Jednak ze względu na wysoką zaraźliwość wymaga izolacji dziecka [1], [2].

Co wywołuje bostonkę?

Główną przyczyną zachorowania jest zakażenie wirusem z grupy enterowirusów – najczęściej Coxsackie A i B. Wirusy te przenoszą się drogą kropelkową i fekalno-oralną. Są obecne w wydzielinach z jamy ustnej i nosa, ślinie oraz stolcu osoby zakażonej. W związku z tym do zakażenia może dojść poprzez bezpośredni kontakt z chorym lub zakażonym przedmiotem, wodą czy pożywieniem.

Na zachorowania narażone są szczególnie małe dzieci uczęszczające do żłobka lub przedszkola. Wynika to z tego, że oprócz bezpośredniego kontaktu z innymi maluchami, często biorą zabawki i inne przedmioty do ust [1], [2].

Objawy bostonki – jak rozpoznać chorobę?

Jakie są objawy bostonki? Pierwsze niepokojące sygnały przypominają przeziębienie i są to:

gorączka (do 38–39°C)
ból gardła
ogólne osłabienie
brak apetytu

Po 1-2 dniach od wystąpienia gorączki pojawia się charakterystyczna wysypka w postaci osutki grudkowej lub zmian grudkowo-pęcherzykowych na dłoniach, stopach i pośladkach. Zazwyczaj nie towarzyszy im świąd, ale za to może pojawić się ból.

W niektórych przypadkach bostonka ma bezobjawowy przebieg. Jednak należy podkreślić, że nawet zakażone dziecko bez objawów może zarażać inne osoby [1], [2].

Ile trwa bostonka?

Bostonka trwa zazwyczaj od 7 do 10 dni. Objawy ustępują samoistnie, a powrót do zdrowia jest zwykle pełny i nie pozostawia trwałych następstw [1], [2].

Czy bostonka jest niebezpieczna?

W większości przypadków przebieg choroby jest łagodny. Jednak enterowirus 71 może prowadzić do powikłań neurologicznych, takich jak zapalenie mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych czy porażenia mięśni. Są to jednak przypadki rzadkie, występujące głównie w Azji.

Jak wygląda leczenie bostonki?

Nie istnieje lek przeciwwirusowy specyficzny dla bostonki. Leczenie ma charakter objawowy i obejmuje:

leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe
nawadnianie organizmu
spożywanie miękkich pokarmów (np. musów, zup), które nie podrażniają jamy ustnej

W przypadku wystąpienia objawów odwodnienia (m.in. suchość w ustach, mała ilość moczu, apatia), konieczna może być konsultacja lekarska [1], [2].

Profilaktyka bostonki

Bostonka jest wysoce zaraźliwa, dlatego ważne są działania profilaktyczne, takie jak:

izolacja chorego dziecka na co najmniej kilka pierwszych dni choroby
częste mycie rąk
dezynfekcja zabawek i powierzchni, z którymi miało kontakt chore dziecko
unikanie kontaktu z chorymi dziećmi

W Polsce nie jest dostępna szczepionka przeciwko bostonce [1], [2].

Bostonka u dorosłych – czy to możliwe?

Osoba dorosła może zachorować na bostonkę, ale zdarza się to znacznie rzadziej. Dorośli mogą zarazić się od dzieci, ale przebieg choroby bywa wtedy nietypowy – z mniej widoczną wysypką, a większym nasileniem objawów grypopodobnych. Wysypka może dotyczyć dłoni, stóp, ale też ramion i tułowia [1], [2].

Podsumowanie – najważniejsze informacje o bostonce

Bostonka to częsta choroba wieku dziecięcego, która choć uciążliwa, najczęściej przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie. Istotne jest jej wczesne rozpoznanie, izolacja chorego oraz leczenie objawowe. Przy zachowaniu zasad higieny i czujności ze strony rodziców, można skutecznie ograniczyć jej rozprzestrzenianie [1], [2].

[1] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/79171,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej

[2] https://podyplomie.pl/pediatria/39342,choroba-dloni-stop-i-jamy-ustnej-o-typowym-i-nietypowym-przebiegu?srsltid=AfmBOoqoJQCboswj97JIvarfLiuLiE1MxJZAnhDzAb4whp7ynFsDrhPz