Atopowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci

Atopowe zapalenie skóry (AZS) to alergiczna choroba skóry, zazwyczaj rozpoznawana we wczesnym dzieciństwie. To przewlekły, nawrotowy stan charakteryzujący się suchą, wrażliwą i skłonną do podrażnień skórą. Remedium stanowi właściwa pielęgnacja niemowląt i dzieci.

Fot. freepik, kwangmoop

Choroba występuje głównie u dzieci – choruje na nią 10-20% maluchów na całym świecie. Atopowe zapalenie skóry u dzieci może się pojawić już w okolicach 3. miesiąca życia. Można zaobserwować je pod postacią wysypki lub łuszczących się plam koloru czerwonego na policzkach, szyi, potem na rękach i nogach – zwłaszcza w ich zagięciach.

Atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą inne schorzenia, jak: alergia pokarmowa, pokrzywka, astma oskrzelowa, alergiczne zapalenie spojówek, sezonowy lub przewlekły katar sienny. Osoby z AZS często cierpią na dodatkowe dolegliwości, takie jak brak snu, stres, poczucie dyskryminacji i brak pewności siebie. Z biegiem czasu choroba może się wyciszyć, a objawy mogą stać się mniej dokuczliwe.

Przyczyny i czynniki wywołujące atopowe zapalenie skóry

Ostateczna przyczyna występowania AZS nie została jeszcze odkryta, ale wiadomo już, że istnieje kilka czynników, które sprzyjają zachorowaniom:

• Czynniki genetyczne – skłonności alergiczne przenoszone są z pokolenia na pokolenie. Najsilniejsze alergiczne geny pochodzą od matki, nieco słabsze od ojca. Największe ryzyko ujawnienia się alergii występuje w przypadku, gdy alergikami jest oboje rodziców. Zdarzają się jednak sytuacje, że z alergią zmaga się dziecko, które odziedziczyło ją po dziadkach, zaś u tego, którego matka jest alergikiem – nie obserwuje się kłopotliwych objawów.
• Czynniki środowiskowe – większe ryzyko ujawnienia się alergii dotyczy dziecka, mieszkającego w wielkim mieście. Również błędy żywieniowe – spożywanie dużej ilości pasteryzowanego nabiału, białka i tłuszczu pochodzenia zwierzęcego oraz cukrów prostych, sprzyjają rozwojowi alergii. Kolejnym czynnikiem, zwiększającym ryzyko rozwinięcia się alergii u niemowlęcia, obciążonego dziedziczną skłonnością alergiczną, jest narażenie go we wczesnym dzieciństwie na nieustanny kontakt z alergenami.
• Klimat – wysoka temperatura powietrza wpływa na nadmierne pocenie się skóry, co może nasilać objawy. Warunki klimatyczne wpływają także na wzrost i różnorodność fauny i flory, a to determinuje rodzaj i ilość alergenów w powietrzu.
• Płeć – kobiety są bardziej podatne na atopowe zapalenie skóry, niż mężczyźni.
• Wiek matki – późne macierzyństwo może spowodować, że u dziecka pojawi się skóra atopowa

Inne czynniki, wskazywane jako stymulujące rozwój alergii, to m.in. stres, intensywne emocje, częste szczepienia czy leczenie farmakologiczne.

Czy AZS można leczyć?

Niestety, nie ma jednego skutecznego leku na atopowe zapalenie skóry! Leczenie schorzenia polega przede wszystkim na łagodzeniu kłopotliwych objawów. Ważniejsza niż samo leczenie, jest eliminacja czynnika wywołującego alergię z otoczenia lub pokarmu. Jeżeli maluch nadal ma problemy skórne, oznacza to, że ciągle otrzymuje lub styka się z alergenem. Wyeliminowanie alergenu to jedno, łagodzenie uporczywych dolegliwości poprzez odpowiednią pielęgnację – drugie.

Pielęgnacja skóry atopowej

U chorego na AZS skóra jest niezwykle wrażliwa – nadmiernie reaguje na różne substancje – z tego względu, poza eliminacją alergenu z diety lub otoczenia dziecka i leczenia objawowego, niezwykle ważna jest właściwa pielęgnacja malucha. Podstawą codziennej pielęgnacji jest systematyczne (kilka razy dziennie!) nawilżanie i natłuszczanie skóry specjalnymi emulsjami do ciała, kremami i maściami, tzw. emolientami – preparatami stworzonymi na bazie olejów mineralnych, które można znaleźć w aptece (są dostępne bez recepty!).

Jest wiele innych metod modyfikacji stylu życia, które mogą pomóc chorym na AZS!

• wybierając ubranko dla malucha unikaj tkanin syntetycznych – w szczególności wełnianych, nylonowych. Działają one drażniąco na delikatny naskórek i mogą jedynie nasilić objawy; najlepszym wyborem są ubranka z naturalnych włókien jedwabiu oraz bawełniane – miękkie i przewiewne;
• bielizna nie może być obcisła i przylegająca do ciała;
• pościele i materiały, mające styczność z ciałem dziecka, powinny być wykonane z naturalnego jedwabiu lub czystej bawełny.
• skóra dziecka może być wrażliwa także na różnego rodzaju detergenty zawarte w proszkach do prania (a nawet mydło!) Pierz ubranka i pościele często, w bardzo delikatnych środkach, w temperaturze co najmniej 60 stopni C;
• unikaj pierza jako składnika poduszek i kołder. Pomyśl o materacu i pościeli z włókien hipoalergicznych, zabezpieczonych pokrowcem;
• zakładaj na noc maluchowi bawełniane rękawiczki tzw. niedrapki, aby zapobiec drapaniu się podczas snu
• kąp dziecko zawsze w niezbyt gorącej wodzie (<32°) i ograniczenie czas kąpieli do 5-10 minut.
• karm niemowlę  naturalnie przynajmniej do 4 miesiąca życia, przy czym o dietę musisz w tym wypadku zadbać także ty. Jeżeli karmienie naturalne nie wystarcza, wskazane jest stosowanie tzw. hydrolizatów białkowych – nie należy podawać żadnych mieszanek mlecznych. Rozszerzanie diety o produkty zawierające silne alergeny zaleca się rozpocząć dopiero po 2. roku życia. Trudno wskazać dietę optymalną dla małego atopika – ustala się ją indywidualnie, obserwując reakcje na poszczególne produkty alergenne. Produkty potencjalnie alergenne należy wprowadzać pojedynczo, w małych ilościach, w 10-dniowych odstępach.
• utrzymuj porządek w domu, często odkurzaj mieszkanie, ścieraj podłogę i meble. Usuń z domu stare gazety oraz nieużywane przedmioty, które jedynie gromadzą kurz.
• zadbaj o odpowiednie warunki, takie jak temperatura powietrza i jego wilgotność. Zarówno przegrzanie, jak i wyziębienie może powodować świąd.
• rzuć palenie
• zapewnij maluchowi regularny, przewidywalny tryb życia – przestrzegaj pór posiłków, spaceru, zabawy, kąpieli, snu.
• w ograniczeniu odruchu drapania pomóc mogą techniki relaksacyjne, które mają na celu zahamować nieco nerwowość i nadpobudliwość malucha

Jeżeli masz wątpliwości, jak prawidłowo postępować z chorym na AZS – zasięgnij porady lekarza lub dermatologa.

Fototerapia a atopowe zapalenie skóry (AZS)