Alergia pokarmowa u dzieci – jaką stosować dietę?

Aż 6 % dzieci dotyka problem alergii pokarmowych. Dieta eliminacyjna jest standardowym działaniem  w takich wypadkach. Prof. Hanna Szajewska radzi, jak wykluczać produkty wywołujące alergie z diety naszych dzieci, nie narażając ich na niedobory żywieniowe i zaburzeń wzrastania. Staramy się odpowiedzieć na pytanie, czy alergia pokarmowa u dzieci powoduje problemy z wzrastaniem? 

Konsekwencje alergii na pokarmy są bardzo uciążliwe, szczególnie jeśli dotykają niemowlęta i małe dzieci. Są to: nudności, wymioty, biegunkę czy oddechowego – świszczący oddech, katar, kaszel, wysypka, zaczerwienienie, obrzęk twarzy lub kończyn, czy też swędzące, spuchnięte usta i język. Objawy alergii mogą być również bardzo subtelne – rozdrażnienie, płaczliwość, problemy ze snem. Nie muszą pojawić się u maluchów od razu po wprowadzeniu nowego pokarmu. Reakcja może nastąpić z opóźnieniem – nawet po kilku tygodniach. Zawsze jednak ustępuje po wyeliminowaniu danego składnika jadłospisu.

Alergia pokarmowa u dzieci –  Geny i środowisko

Eksperci wskazują na genetyczne podłoże występowania alergii pokarmowej. . Ponieważ w ostatnich dziesięcioleciach obserwuje się znaczący wzrost zachorowań na alergie, eksperci zwrócili uwagę na czynniki środowiskowe, które sprzyjają jej występowaniu, takie jak wysoki poziom zanieczyszczenia powietrza, czy spożywanie wysokoprzetworzonej żywności.

Alergia pokarmowa u dzieci – Jedyna rada – unikać

Alergia pokarmowa występuje najczęściej u niemowląt oraz małych dzieci, które nie ukończyły 3-go roku życia, czyli w okresie ich najintensywniejszego rozwoju i dojrzewania systemu odpornościowego. Wśród najbardziej uczulających pokarmów wymienia się mleko krowie, jaja kurze, soję, pszenicę, orzeszki ziemne i drzewne oraz ryby i skorupiaki. Pokarmy te bogate są w wartościowe makroskładniki – białko, węglowodany, tłuszcze oraz mikroskładniki – witaminy i minerały. Niestety jedynym sposobem na uniknięcie reakcji alergicznych jest wyłączenie ich z jadłospisu, co może być przyczyną niedoborów żywieniowych.

Alergia pokarmowa u dzieci – Jak eliminować, aby nie zaszkodzić?

 Prof. Hanna Szajewska podkreśla, iż niekontrolowane stosowanie diety eliminacyjnej może doprowadzić do zaburzeń wzrastania, które jest najbardziej czułym wskaźnikiem niedoborów składników odżywczych, kluczowych dla prawidłowego rozwoju maluchów. Ryzyko spowolnienia rozwoju dziecka, u którego rozpoznano alergię pokarmową wzrasta, jeśli zachorowało ono we wczesnym okresie życia, w momencie, gdy konieczna jest eliminacja więcej niż jednego rodzaju pokarmu, a także wtedy, kiedy alergia występuje razem z zaburzeniami karmienia bądź chorobami, których następstwem jest zwiększone zapotrzebowanie na makroelementy. Inną kategorią przyczyn zaburzeń wzrastania maluchów z alergią pokarmową mogą być błędy w opiece medycznej bądź rodzinnej. Specjalista może np. mylnie rozpoznać alergen, z kolei opiekunowie – świadomie lub nie – naruszać zalecenia dietetyczne.

Alergia pokarmowa u dzieci – Dobry plan to podstawa

Podstawą do prawidłowo przeprowadzanej terapii opartej na diecie eliminacyjnej jest sporządzenie szczegółowego wywiadu, który pozwoli ocenić ryzyko wystąpienia stanu niedożywienia u dziecka. Lekarz pediatra powinien wiedzieć, jakiego rodzaju pokarm i na jak długo został wykluczony z diety malucha, czy dziecko jada regularnie, jaka jest liczba posiłków, a także ilość i jakość spożywanych pokarmów oraz czy maluch przyjmuje dodatkowo witaminy i składniki mineralne w postaci suplementów.

Sprawdzian stanu odżywienia starszych dzieci odbywa się na podstawie rejestru przyjmowanych pokarmów, prowadzonego przez 3 kolejne dni z uwzględnieniem jednego dnia wolnego od przedszkola/szkoły. W celu sprawdzenia, czy dieta malucha jest wystarczająco zbilansowana, wyniki porównuje się do norm spożycia składników odżywczych dla danej grupy wiekowej. Tego rodzaju monitoring wykonuje się co najmniej raz w roku lub częściej, jeżeli u dziecka zaobserwowano zaburzenia wzrastania.

Zależnie od wieku dziecka pediatra powinien przeprowadzić ocenę rozwoju fizycznego malucha przy pomocy siatki centylowej.

Alergia pokarmowa u dzieci – Brakuje? Uzupełniać!

W przypadku stwierdzenia niskiego spożycia składników odżywczych, lekarz może zalecić ich dodatkową suplementację. Wśród mikroelementów wymagających dodatkowej podaży prof. Szajewska wymieniła wapń, witaminę D, witaminy z grupy B, kwas DHA oraz żelazo.

• Suplementacja wapniem może być konieczna, szczególnie u dzieci powyżej 1. roku życia z alergią na białka mleka krowiego oraz w przypadku, gdy maluch nie spożywa wystarczającej ilości preparatu mlekozastępczego. Wapń zawsze należy suplementować z witaminą D.
• Witaminę D podaje się w ilości zgodnej z aktualnymi zaleceniami, ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka.

• Dodatkową podaż witamin z grupy B rozważa się w zależności od rodzaju produktu, jaki jest wyłączony z diety, np. w przypadku eliminacji mleka, konieczne może okazać się uzupełnienie niedoborów witaminy B2, B5, B12.
• Jeśli mama karmiąca suplementuje DHA, niemowlęciu nie trzeba podawać dodatkowo tego kwasu. Maluchy karmione sztucznie powinny natomiast przyjmować DHA w przypadku, gdy hydrolizaty białka serwatki lub kazeiny nie zawierają go w swoim składzie. Prof. Szajewska powołała się w swoim wystąpieniu na wytyczne EFSA (European Food Safety Authority) w kwestii dobowej suplementacji kwasu DHA: dzieci do lat 3. – 150-200 mg DHA, kobiety w ciąży i okresie laktacji – 200 mg bądź 400-600 mg w przypadku niskiego spożycia ryb, jakie obserwujemy w Polsce.
• Niedobór żelaza u najmłodszych należy uzupełniać produktami zastępczymi, bogatymi w ten pierwiastek.

Alergia pokarmowa u dzieci – Karmienie piersią

Stwierdzenie alergii u malucha nie jest równoznaczne z koniecznością odstawienia go od piersi. Mama dziecka z alergią pokarmową powinna zwracać większą uwagę na to, co je i wstrzymywać się od spożywania pokarmów, które wywołują reakcję uczuleniową lub pogarszają samopoczucie malucha.

Zdaniem prof. Szajewskiej, maluchy z alergią pokarmową nie muszą cierpieć na zaburzenia wzrastania, jeżeli terapia dietą eliminacyjną stosowana jest w sposób kontrolowany. Należy więc wystrzegać się niepotrzebnych, zbyt rozbudowanych diet eliminacyjnych i nie przedłużać terapii w nieskończoność. Niezbędne jest regularne weryfikowanie wskazań do stosowania diety i monitorowanie tempa wzrostu oraz stanu spożycia składników odżywczych. W przypadku stwierdzenia niedoborów, konieczna może okazać się dodatkowa suplementacja mikroelementów kluczowych dla prawidłowego rozwoju maluchów.

Polecamy również: Jak zdrowo żywić niemowlęta i małe dzieci