22 lipca – Światowy Dzień Mózgu. Ekspert wyjaśnia jakie sygnały ostrzegawcze wysyła mózg

fot. freepik

Mózg – centrum dowodzenia, którego nie można ignorować

Choć waży zaledwie półtora kilograma, zarządza całym naszym organizmem. Myśli, pamięta, planuje, odczuwa, koordynuje ruchy i emocje – mózg to bezdyskusyjnie najważniejszy organ naszego ciała. A jednak często zapominamy, że on także może chorować. I choć nie boli tak jak ząb czy staw, potrafi wysyłać subtelne, a czasem bardzo dramatyczne sygnały, że coś jest nie tak.

Choroby neurologiczne nie są domeną wyłącznie starszego wieku – mogą dotknąć każdego, niezależnie od metryki. Czasem są efektem starzenia się, czasem wynikają z genetyki, urazu lub infekcji. W Światowy Dzień Mózgu warto przyjrzeć się bliżej, jakie objawy powinny nas zaniepokoić, jak wygląda współczesna diagnostyka neurologiczna i które innowacyjne terapie zmieniają dziś jakość życia pacjentów.

O tym, jak dbać o swój mózg i czego nie wolno ignorować, opowiada prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko – neurochirurg i ordynator Oddziału Klinicznego Neurochirurgii w Szpitalu Świętego Rafała w Krakowie.

– Choroby neurologiczne – niektóre pojawiają się z wiekiem, inne mają podłoże genetyczne, są też takie, które wynikają z urazu albo infekcji – mówi prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko, ordynator Oddziału Klinicznego Neurochirurgii w Szpitalu Świętego Rafała, Scanmed American Heart of Poland, w Krakowie.

Choroba Alzheimera – kiedy pamięć znika

To najczęstsza przyczyna otępienia u osób starszych. Choroba Alzheimera to coś więcej niż zwykłe zapominanie. To powolny rozpad funkcji poznawczych: pamięci, orientacji, mowy, a z czasem także osobowości.

– W mózgu chorego tworzą się patologiczne złogi białek (beta-amyloid i tau), które niszczą neurony. Leczenie? Nadal głównie objawowe, ale trwają intensywne prace nad lekami, które mogłyby zatrzymać postęp choroby na wczesnym etapie – podkreśla prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko.

Udar mózgu – liczy się każda minuta

Udar to nagłe przerwanie dopływu krwi do części mózgu – najczęściej przez zakrzep lub pęknięcie naczynia. Objawy są nagłe: opadnięty kącik ust, niewyraźna mowa, niedowład jednej strony ciała. W takim przypadku czas to życie – im szybciej udzielona zostanie pomoc (np. tromboliza, lub usunięcie zakrzepu), tym większa szansa na uniknięcie trwałych uszkodzeń. Profilaktyka? Kontrola ciśnienia, cukru, cholesterolu i zdrowy styl życia.

Padaczka – nie tylko drgawki

Padaczka to przewlekłe schorzenie, w którym w mózgu dochodzi do nagłych, nieprawidłowych wyładowań elektrycznych. Skutkiem są napady: od chwilowego „zawieszenia się” po gwałtowne drgawki. Choć wielu chorych żyje normalnie dzięki dobrze dobranym lekom, część przypadków jest oporna na farmakoterapię – wtedy rozważa się operację neurochirurgiczną lub wszczepienie stymulatora. Padaczka  pojawiająca się po 20. roku życia, tzw. „padaczka późna” zawsze wymaga wykonania badań obrazowych (MRI), bo może być objawem rozwijającego się guza mózgu.

Choroba Parkinsona – kiedy ciało przestaje słuchać

Parkinson to choroba neurodegeneracyjna, która prowadzi do stopniowej utraty komórek produkujących dopaminę – neuroprzekaźnik kluczowy dla kontroli ruchu.

– Pierwsze objawy to drżenie spoczynkowe, sztywność mięśni, spowolnienie ruchów. Z czasem mogą pojawić się także problemy z mową, równowagą, depresja – zaznacza ekspert Scanmed American Heart of Poland.

Leczenie farmakologiczne (np. lewodopa) działa dobrze, szczególnie na początku. Ale z czasem leki mogą przestawać być skuteczne lub powodować działania niepożądane.

Głęboka stymulacja mózgu (DBS) w leczeniu choroby Parkinsona – zabieg, który przywraca kontrolę

Dla pacjentów z zaawansowaną chorobą Parkinsona, którzy nie reagują już dobrze na leki, szansą może być głęboka stymulacja mózgu (DBS – deep brain stimulation). To zabieg neurochirurgiczny, w którym do wybranych struktur mózgu (najczęściej jądra niskowzgórzowego) wprowadza się elektrody, podłączone do stymulatora – trochę jak rozrusznik, tylko dla mózgu.

Urządzenie wysyła impulsy elektryczne, które „regulują” zaburzoną aktywność mózgową. Efekt? U wielu pacjentów objawy, takie jak drżenie czy sztywność, znacząco się zmniejszają. Jak podkreśla prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko, zabieg nie jest dla każdego – wymaga kwalifikacji przez zespół specjalistów – ale to przykład, jak daleko zaszła dziś neurochirurgia funkcjonalna. W Szpitalu św. Rafała, Scanmed American Heart of Poland w Krakowie wykonujemy zabieg DBS, który jest w całości refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Nie ignoruj sygnałów – kiedy zgłosić się do specjalisty?

Zaburzenia neurologiczne często rozwijają się powoli, ale ich konsekwencje mogą znacząco wpływać na jakość życia. Dlatego warto być czujnym. Nawracające bóle głowy, nagłe osłabienia, zaburzenia równowagi, problemy z mową, pamięcią albo wzrokiem – to nie są „normalne oznaki starzenia się”. To są sygnały, które trzeba sprawdzić.

Współczesna neurologia i neurochirurgia – metody diagnostyki i terapii

Współczesna neurologia i neurochirurgia oferują coraz bardziej zaawansowane narzędzia diagnostyczne i terapeutyczne, pozwalające nie tylko spowolnić postęp chorób, ale także poprawić jakość życia pacjentów. Jak podkreśla prof. dr hab. n. med. Ryszard Czepko:

-Współczesna neurologia to nie tylko leki, ale też coraz bardziej precyzyjna diagnostyka i zaawansowane terapie, które potrafią naprawdę zmieniać życie. A czasem – je uratować.

Jak polepszyć pracę mózgu?